Jak ciÄ zĹapiÄ
, to znaczy, Ĺźe oszukiwaĹeĹ. Jak nie, to znaczy, Ĺźe posĹuĹźyĹeĹ siÄ odpowiedniÄ
taktykÄ
.
Umowa taka nie zwalnia dłużnika z zobowišzania, roszczenie może być nadal spełnione przez dłużnika, lecz wierzyciel nie może go skutecznie dochodzić czasowo, a nawet trwale15*. Zwłaszcza w ostatnim wypadku podobieństwo pactum de non petendo i zwolnienia dłużnika jest znaczne.
146 Zamiast wielu por. W. Siedlecki, [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. II, s. 371 i nast.; tenże, Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1972, s. 257 i nast. 147 Przeglšd stanowisk judykatury i doktryny w tej kwestii dajš W. Siedlecki, [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. II, s. 374; J. Krajewski, Z. Piasecki, op. cit., s. 260261. 148 Tak R. Longchamps, Zobowišzania, s. 405; A. O h a n o w i c z, op. cit, s. 229 in princ; A. Ohanowicz, J. Górski, Zobowišzania, s. 223. 149 Z. Masłowski, Uznanie..., s. 80 in fine. Autor nie zajmuje zresztš jasnego stanowiska co do kwalifikacji prawnej zrzeczenia się połšczonego z cofnięciem pozwu. l5ł Por. W. Bryl, op. cit., s. 1217. ROZDZIAŁ XII PRZEJCIE PRAW I OBOWIĽZKÓW WYNIKAJĽCYCH ZE ZOBOWIĽZAŃ § 74. ZAGADNIENIA OGÓLNE I. POJĘCIE I OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA UJĘĆ PRAWA POZYTYWNEGO Przejcie praw i obowišzków wynikajšcych ze zobowišzań może być rozważane albo jako szczególny rodzaj sukcesji1, albo jako zmiana podmiotów zobowišzania. O przejciu praw i obowišzków można zatem mówić majšc na uwadze: (1) sukcesję uniwersalnš (w zakresie, w jakim dotyczy ona praw i obowišzków wynikajšcych ze zobowišzań). Ma ona swe ródło w spadkobraniu oraz organizacyjnych przekształceniach (fuzjach) osób prawnych: przedsiębiorstw, spółdzielni, spółek; (2) sukcesję syngularnš, w pojedynczš wierzytelnoć lub w dług. Może ona następować z różnych zdarzeń prawnych (ex legę, z czynnoci prawnej, z aktu administracyjnego); (3) sukcesję translatywnš, obejmujšcš wstšpienie następcy prawnego w sytuację poprzednika (cesja wierzytelnoci, przejęcie długu); (4) sukcesję konstytutywnš8, występujšcš tylko w stosunku do wierzytelnoci, a polegajšcš na wydzieleniu częci prawa poprzednika jako nowego prawa podmiotowego dla następcy prawnego (użytkowanie i zastaw wierzytelnoci, jej dzierżawa). Kodeks cywilny reguluje w art. 509526 szereg kwestii zwišzanych z przejciem praw i obowišzków zobowišzaniowych, kładšc akcent* na podmiotowy aspekt zjawiska (zmiana podmiotów stosunku prawnego). Powoduje to ten skutek, że zakresem regulacji objęte sš tu nie tylko kwestie zwišzane z sukcesjš w wierzytelnoć i dług, lecz także niektó- 1 O sukcesji por. S. Grzybowski, System, t. I, s. 238 i nast., wišżšcy to pojęcie tylko z sukcesjš w prawa, nie w obowišzki. To ograniczenie jest jednak nietrafne o tyle przynajmniej, o ile teoria i obowišzujšce prawo akceptujš sukcesyjnš zmianę dłużnika. 1 Por. jednak zastrzeżenie S. Grzybowskiego, op. cit., s. 240241. ' Zwraca na to uwagę W. Czachórski, Prawo zobowišzań, s. 387. 894 re przekształcenia strony podmiotowej w ogólnoci. Dotyczy to kumulatywnego przystšpienia do długu, gdzie nie mamy do czynienia z następstwem prawnym, a także przystšpienia do wierzytelnoci; umowa taka nie jest wprawdzie wyranie w k.c. uregulowana, ale nie można byłoby kwestionować jej dopuszczalnoci4. W art. 509526 k.c. uregulowano zatem przelew (cesję) wierzytelnoci i przejęcie długu, których ródłem jest umowa, szczególny reżim przejcia praw z papierów na okaziciela (art. 517 k.c), a także wstšpienie osoby trzeciej ex legę w prawa zaspokojonego wierzyciela (art. 518 k.c.) oraz szczególny wypadek ustawowego przystšpienia kumulatywnego do długu (art. 526 k.c). Prawo obligacyjne przewiduje nadto kilka wypadków szczególnych przejcia ex legę praw i obowišzków wynikajšcych z kilku typów zobowišzań wzajemnych (art. 625, 626, 678, 691, 823 § 1), a także obowišzków wynikajšcych z dożywocia (art. 910 § 2 k.c)5. W prawie rzeczowym uregulowano natomiast przelew wierzytelnoci hipotecznej (art. 205209 pr. rzecz.), wierzytelnoci zabezpieczonej zastawem (art. 327 k.c), a także wypadki konstytutywnej sukcesji wierzytelnoci (użytkowanie i zastaw art. 265 i 327335 k.c). W prawie morskim (art. 271 i nast. k.m.) unormowano przejcie praw i obowišzków z umowy ubezpieczenia morskiego. Przejcie praw6 w zobowišzaniach z papieru wartociowego zbywanego przez indos okrelono odrębnie w prawie wekslowym i czekowym. Całoć reżimu prawnego sukcesji uniwersalnej mortis causa normuje prawo spadkowe, odnoszšce się w tym zakresie także do praw i obowišzków wynikajšcych ze zobowišzań. Przepisy dotyczšce osób prawnych (art. 18 dekretu o przeds. państw, wraz z przepisami wykonawczymi, art. 65 i nast. pr. spółdz., art. 286 i nast. oraz 463 i nast. k.h.) przewidujš sukcesję uniwersalnš wynikajšcš z fuzji osób prawnych i odnoszš się także w tym zakresie do przejcia praw i obowišzków zobowišzaniowych. Poza tym art. 13 pr. bank. normuje przekazywanie aktywów i pasywów między bankami, na podstawie zarzšdzenia ministra finansów. Nadto poza zakresem regulacji prawa cywilnego pozostajš wypadki, gdy przejcie praw i obowišzków dotyczy przesunięć pewnych mas majštkowych w obrębie gospodarki uspołecznionej. Dotyczy to sytuacji wskazanych w rozp. RM z 4 X 1958 r. w sprawie zasad i trybu przekazywania w ramach administracji państwowej przedsiębiorstw, instytucji oraz zakładów, nieruchomoci i innych obiektów majštkowych (tekst jedn. Dz.U. 1970, poz. 225) oraz 4 Por. A. Kubas, glosa do orz. SN z 6 XI 1972 r., PiP 1974, z. 11, s. 172, przyp. 4. 5 Co do sporu w kwestii, czy art. 910 § 2 k.c. dotyczy następstwa prawnego, czy przystšpienia do długu por. Z. Radwański, [w:] System, t. III, cz. 2, s. 965966. 6 Por. jednak zastrzeżenia co do ujmowania indosu jako następstwa prawnego, S. Grzybowski, [w:] System, t. III, cz. 2, s. 1012. 895 żarz. ministra finansów z 15 XII 1958 r. w sprawie rozliczeń zwišzanych z przekazywaniem zakładów i nieruchomoci między przedsiębiorstwami państwowymi (Mon. Pol. 1958, poz. 540); w sprawie zasad rozliczeń zwišzanych z przekazywaniem zakładów i nieruchomoci między jednostkami budżetowymi oraz między tymi jednostkami a przedsiębiorstwami państwowymi (Mon. Pol. 1959, poz. 197); w uchw. Prezydium Rzšdu z 24 VI 1950 r. w sprawie przekazywania przedsiębiorstw, zakładów i ich częci między państwowymi jednostkami gospodarczymi a jednostkami spółdzielczymi (Mon. Pol. 1950, poz. 911, zm. Mon. Pol. 1954, poz. 1024, 1957, poz. 339; por. też rozp. RM z 31 V 1962 r. w sprawie przekazywania terenów w miastach i osiedlach (tekst jednolity Dz. U. 1969, poz. 19).
|
WÄ
tki
|