Jak cię złapią, to znaczy, że oszukiwałeś. Jak nie, to znaczy, że posłużyłeś się odpowiednią taktyką.
Kształtuje ją wielość powiązań i zależności politycznoprawnych oddziałujących na zastaną rzeczywistość ekonomiczną
na rzecz realizacji nadrzędnego celu - trwałego wzrostu gospodarczego. Trudno w krótkim szkicu wyczerpać tak obszerny temat. Trudno wszechstronnie omówić nawet tylko niektóre problemy związane z tymi trzema sferami o historycznej randze, z ich wzajemnymi zależnościami. Wskazane zostaną zatem jedynie pewne aktualne kwestie wpływu niektórych czynników instytucjonalnych jako zmiennych na długofalowy rozwój gospodarczy i docelowy system finansowy państwa. Do czynników tych należy w szczególności prawo stanowione i stosowane w Polsce, organizacja struktur i działań administracji krajowej oraz polityczne instrumenty zarządzania finansami publicznymi. Władze publiczne mogą stymulować rozwój gospodarczy stosując bodźce ekonomiczne bądź organizacyjne ze sfery polityki i prawa, zwane instytucjonalnymi. 178 ELŻBIETA CHOJNA-DUCH W sferze instytucji wyróżnić można przede wszystkim dwie płaszczyzny (formy) dotyczące regulacji prawnych oraz infrastruktury administracyjnej i sądownictwa (struktur rzeczowych i osobowych oraz procedur). Obie płaszczyzny są od siebie wzajemnie uzależnione. W szczególności system prawa może wspomagać funkcjonowanie systemu organów administracji, tworzyć warunki do stabilnego jednolitego zarządzania, a przede wszystkim warunki te określać. Jednocześnie problemy prawa w działaniu, na przykład niewydolnej organizacji lub trudności administracji, niestabilności kadrowej, korupcji, przewlekłości procesów sądowych, drogi do zawarcia umowy kredytowej, mogą utrudniać wdrożenie najlepszych nawet, z punktu widzenia techniki legislacyjnej i zgodnych z prawem unijnym, rozwiązań prawnych. Z kolei polityczne wybory celów i środków w zakresie gospodarki i działalności finansowej wyrażane są w przepisach prawa gospodarczego. W szerszym ujęciu instytucje prawa to także instrumenty gospodarki rynkowej - nie tylko publiczne, ale i prywatne, dotyczące nie tylko organów władzy i administracji państwa, samorządu, sądów i trybunałów oraz organizacji pozarządowych, lecz również przedsiębiorstw i banków państwowych, agencji i fundacji publicznych oraz innych podmiotów sektora finansów publicznych, a także podmiotów sektora prywatnego, funkcjonujących w otwartej gospodarce rynkowej. Stosują one dostępne instrumenty rynkowe, prawa prywatnego i publicznego, w szczególności umowę i kontrakt1. W dalszych rozwa- żanich ograniczę się do wymienionego wyżej wąskiego rozumienia roli instytucji. Każda z instytucji może być ujęta w znaczeniu podmiotowym i przedmiotowym, na przykład administracja w znaczeniu podmiotowym jest organizacją składającą się z różnych podmiotów prawnych i jednostek, tworzących zamknięty układ, mających realizować zadania publiczne, w znaczeniu przedmiotowym stanowi celowe, stałe zorganizowanie działania państwa, zmierzające do zaspokojenia potrzeb społecznych, z użyciem różnych form władczych (w tym prawa) i niewładczych2. PRZESŁANKI TEORETYCZNE - POMIAR POZIOMU PRAWORZĄDNOŚCI Prawo jest instrumentem w rękach władzy umożliwiającym konkretyzację wyborów politycznych i ich realizację oraz kreację instytucji. Kształt norm wynika z formy ustroju, danego zakresu wolności politycznej, demokracji (wiąże się w szczególności z autentyczno ścią wybieralności władz), przyjętego modelu państwa. Współczesne państwa zachodnie oparte są na dziewiętnastowiecznej koncepcji państwa prawa (Rechtstaat)3. W państwie prawnym istnieje autonomiczny względem państwa system norm prawnych, a prawo nie powinno pełnić roli instrumentu służącego realizacji bieżących i doraźnych celów władzy państwowej, lecz wspomagać ma interesy długookresowe, mające oparcie w wartościach społecznie akceptowanych. Taką wartością jest w szczególności wolność i zasada zaufania obywatela do państwa4. Według E. i J. Łętowskich zasada ta obejmuje zakaz wstecznego działania prawa, prawnego gwarantowania przyznanych korzyści oraz ograniczenia uchylania i zmiany decyzji korzystnych dla strony, zapewnienia jawności, stabilności i prawnej efektywności planów oraz rzetelności informacji5. Jest to również przyznanie gwarancji 1 G.W Kołodko, Instytucje i polityka a wzrost gospodarczy, referat na konferencję naukową nt. Strategia szybkiego wzrostu gospodarczego wPolsce, Centrum Badawcze Transformacji, Integracji i Globalizacji Tiger, Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, Warszawa, 25-26 marzec. 2 Np. F. Longchamps, Prawo administracyjne i wiedza o nim, Wrocław 1968r., s. 15, J. Boć (red.), Nauka administracji, Kolonia Limited 2003, Por. R. von Mohl, Polizeiwissenschaft nach den Grundsatzendes Rechtsstaates, Stuttgart, Berlin, Koln 1993. 4 Por. K Dziatocha, Państwo prawne w warunkach zmian zasadniczych systemu prawa RP, Państwo i Prawo, z. 11992. 5 E. Łętowska i j . Łętowski, O państwie prawa, administrowaniu i sądach w okresie przekształceń ustrojowych, Warszawa 1995, s.229 i inn. 180 ELŻBIETA CHOJNA-DUCH negocjacji. Odpowiednie badania podejmuje wielu ekonomistów i ośrodków naukowych, analitycznych i ratingowych. Wyniki badań prezentowane są też w dokumentach oficjalnych, zarówno unijnych, jak i rządowych. Mają one oczywiście różny charakter, szczegółowość, różne stosowane metody obliczeń7. Większość z nich prezentuje jednolite zbieżne konkluzje dotyczące kosztów i korzyści przystąpienia. Najogólniej brzmią one następująco: bilans wykorzystania funduszy strukturalnych będzie miał istotne walory mnożnikowe w dłuższej perspektywie, w krótszym zaś okresie zależy od przygotowania polskich beneficjentów i instytucji do przyjęcia i montażu środków finansowych z UE. Z pewnością zaś poprawi jakość instytucji publicznych, stan środowiska naturalnego, podniesie wydajność pracy, itd. Korzyści są zaś uwarunkowane dokonaniem reform finansów publicznych, w szczególności racjonalizacji wydatków publicznych. W literaturze są też przytaczane konkretne wyliczenia matematyczne wskazujące wpływ
|
Wątki
|