Jak cię złapią, to znaczy, że oszukiwałeś. Jak nie, to znaczy, że posłużyłeś się odpowiednią taktyką.
O. Key Jr. W kolejnych publikacjach poświęconych kwestii partii i grup nacisku autor ten przeprowadzał dosyć szczegółowe rozważania zmierzające do precyzyjnego określenia partii politycznej. Efektem tych dywagacji było wyróżnienie kilku sfer lub płaszczyzn grupowej aktywności politycznej, z których każda może być samodzielnie określana terminem „partia" a jednocześnie termin ten można też odnieść do wszystkich tych sfer jednocześnie. Jak pisał Key: „Wśród wyborców powstają grupy osób, uważające się za członków partii. [... ] W innym sensie termin partia odnosi się do grupy mniej lub bardziej profesjonalnych działaczy politycznych. [...] Czasem partia oznacza grupę w rządzie. [...] Czasem zaś
I 1 Cytat za K. Lawson, op.clt., s. 3. S. Neumann wyraźnie pisze, że z definicją partii łączy się „klimat demokracji", natomiast warunki reżimu dyktatorskiego sprawiają, że działające w nich organizacje nie są partiami. Patrz Modern Politlcal Partles, op. ctt., s. 395. 2 G. Sartori, op. cit., s. 63. Według tego autora podstawowy problem związany z monopar-tyjnością nie tyle dotyczy definicji partii, ile problemu systemu partyjnego - kwestię tę omawiam w dalszej części pracy, poświęconej systemom partyjnym. 3 R. Herbut, Teoria I praktykafunkcjonowania partii politycznych, Wrocław 2002, s. 23,24. 1.1. Definicje partii politycznej 11 odnosi się do całości, łączącej w jedno partię wśród wyborców, profesjonalną grupę polityczną, partie w legislaturze i partię w rządzie. [...] W istocie to ogólne określenie może być uzasadnione bowiem wszystkie te grupy składające się na partię wchodzą ze sobą w mniej lub bardziej ścisłe interakcje a czasem tworzą jedność"1. Ostatecznie Key rozróżnił trzy płaszczyzny składające się na partię: partia wśród wyborców, partia w rządzie i partia jako organizacja2. Perspektywa zaproponowana przez tego autora jest znacznie bardziej rozpowszechniona na gruncie nauki amerykańskiej, m.in. dlatego, że partie amerykańskie stanowią w istocie stosunkowo luźne połączenie tych trzech płaszczyzn3. Partie europejskie są znacznie bardziej zwarte i spójne. Także dwaj inni autorzy, Peter Mair i Richard Katz, wyróżnili w partii trzy sfery, określając je jako party in public office, party on the ground i party in central office, co można przetłumaczyć odpowiednio jako partia obsadzająca urzędy publiczne, partia „u podstaw" i partia jako struktura biurokratyczna4. Pod określeniem „urzędy publiczne" należy rozumieć przede wszystkim centralne organy państwa, takie jak rząd czy parlament, partia „u podstaw" odnosi się zarówno do członków, jak i luźniej związanych z partią jej zwolenników i wyborców. Trzecie określenie dotyczy struktur organizacyjnych samej partii. Tym, co wydaje się bardzo trafne w tych podejściach jest analityczne spojrzenie na partię jako całość, łączącą różne sfery aktywności politycznej. Spojrzenie to nie pomija także istotnej sfery organizacyjnej partii. Zarówno w jednym, jak drugim przytoczonym przykładzie większy nacisk położony jest na fakt złożonej i wielowymiarowej struktury partii niż na funkcje, które wypełnia. Tę perspektywę badawczą Herbut nazywa orientacją strukturalną5. Oba sposoby definiowania partii - funkcjonalny i strukturalny - nie wykluczają się wzajemnie. Natomiast w moim przekonaniu podejście strukturalne może być bardziej trafne w analizie zmian i przekształceń, które są udziałem współczesnych partii. Uchwycenie ich wymaga spojrzenia analitycznego, m.in. dlatego, że zmiany te nie dotyczą równomiernie wszystkich wyróżnionych sfer, a także dlatego, że wiele z nich przynosi rezultat w postaci coraz większej niespójności wewnętrznej, zwłaszcza w sferze organizacyjnej, co z kolei rzutuje na sposób działania partii i funkcje przez nią spełniane. Perspektywa strukturalna pozwala na lepsze zrozumienie tych procesów, ponieważ nie akcentuje wyłącznie jednego atrybutu czy roli partii, ale pozwala dostrzec wielowymiarowość jej usytuowania i aktywności. 1 V.O. Key Jr, Politics, Parties and Pressure Groups, New York 1958. 2 V.O. Key Jr, Politics, Parties and Pressure Groups, New York 1964 {Party-in-the electo-rate, party-ln-government,party-as-organlzation). 3 Tak widzi to m.in. P.A. Beck, op. clt., str. 11. 4 P. Mair, Party Organtzatlons: From CWtl Soctety to the State, w: How Parties Organlze. Change and Adapatatlon tn Party Organtzattons In Western Democracies, R.S. Katz, P. Mair (red.), London 1994, s. 4. 5 R. Herbut, op. clt. 14 i
|
WÄ…tki
|