bytu ludzkiego...

Co jest przyczyn� tej uprawy i jak si� ona dokonuje? Jej racj� jest - zastany
przez nas i poznany - fakt niedoskona�o�ci cz�owieka, a dok�adniej m�wi�c, istnienie r�nego
rodzaju defekt�w, brak�w cielesnych, kt�re niew�a�ciwie wp�ywaj� na nasze �ycie, �ycie
widziane jako strukturalna i funkcjonalna, harmonijna ca�o��, kt�ra zmierza do okre�lonego
celu. Ta powszechna i przez to oczywista intuicja poznawcza wymaga wa�nego
dopowiedzenia, kt�re wi��e si� z pytaniem o �r�d�o wiedzy pozwalaj�cej pokierowa� kultur�
fizyczn� w spos�b w�a�ciwy. Ot� braki bytowe zastajemy, rozpoznajemy je, ale to
rozpoznanie dokonuje si� na tle czy te� w kontek�cie znajomo�ci natury cz�owieka, a wiec
tego, co w nim konieczne. Staro�ytni Grecy widzieli w cz�owieku dzoon logikon (zwierz�
rozumne), a wiec jego natur� uj�li jako jedno�� �ycia cielesnego i rozumnego. Cia�o podlega
prawom przyrody, wzrasta i rozwija si�, ale r�norakie uwarunkowania nie zawsze pozwalaj�
osi�gn�� mu zawarte w naturze ludzkiej optimum doskona�o�ci, dlatego powinno sieje podda�
uprawie. T� upraw� kieruje rozum udoskonalony poznawczo, a wiec taki rozum, kt�ry
posiada prawdziw� wiedz� o naturze ludzkiej. Reasumuj�c, sport jest rozumn� upraw�
cielesnej strony bytu ludzkiego; ostateczn� racj� jego istnienia (resp. obecno�ci w �yciu
ludzkim) jest fakt wyst�powania brak�w, niedoskona�o�ci cielesnych. Wynika z tego, �e sport
przynale�y do sztuki: reda ratiofactibilium - rozumnego wytwarzania doskona�o�ci, czyli
pi�kna cielesnego. Mo�na powiedzie�, �e celem kultury fizycznej jest doskonale cia�o, ale w
zwi�zku z tym nale�y spyta�, czy doskona�e cia�o jest wy��cznym (jedynym) celem sportu?
Celem ka�dej sztuki jest dobro dzie�a - bonum operis, ale w przypadku sportu owo bonum
operis to cia�o ludzkie, cia�o konkretnego cz�owieka, a wi�c dobro dzia�aj�cego -bonum
operantisl Doskona�e cia�o jako wytw�r-dzie�o sztuki sportu jest to�same z dobrem tego, kto
uprawia kultur� fizyczn�. Dzie�o to nie jest czym� zewn�trznym, nie jest przedmiotem, lecz
aspektem podmiotu, zatem wchodzi ono w zakres dobra cz�owieka. Dzia�a przecie� ca�y
cz�owiek, a nie osobno rozum i osobno cia�o.
Sport jest zatem, sztuk� uprawy cia�a, ale cia�o nie jest rodzajem po-zapsychicznej materii,
nie egzystuje ono istnieniem tej materii -jak np. Wenus z Milo, kt�ra istnieje dzi�ki
marmurowi, z kt�rego pos�g ten jest wykonany -jest to bowiem cia�o ludzkie, kt�re racj�
swego istnienia ma w duszy ludzkiej: istocie (formie) i akcie bytu ludzkiego3.
O zwi�zku sportu ze sztuk� �wiadczy nie tylko jego cel, kt�rym jest doskonalenie (resp.
usuwanie brak�w) ludzkiego cia�a, ale r�wnie� obecno�� w nim r�norakich zasad i regu�.
Tworz� one okre�lon� dyscyplin� sportow�, ga��� umiej�tno�ci sportowej, a jednocze�nie
stanowi� zesp� przepis�w, w ramach kt�rych nale�y osi�ga� jej cel (disciplina
praeceptorum). Te regu�y nie s� dowolne, ale s� umowne: wyznaczaj� one konwencjonalnie
(intencjonalnie) sfer� dzia�ania kulturowego nazywanego gr�4. Czym jest gra? Gra jest form�
kultury fizycznej, a dok�adniej m�wi�c, jej przyczyn� wzorcz� (jej ,jak?") oraz celow� (jej
�po co?"). I ten aspekt sportu wskazuje na jego powinowactwa ze sztuk�. Jak m�wili�my,
racj� istnienia sztuki jest usuwanie brak�w (ars supplet defectum naturae), teraz dodajmy, �e
sposobem, w jaki sztuka doskonali zastany �wiat, jest na�ladowanie natury (ars imitatur
naturom). Co to znaczy �na�ladowa� natur�"? Najpro�ciej m�wi�c, natur� na�ladujemy ju� w
poznaniu, kiedy tworzymy poj�cia og�lne, a wi�c kiedy jednostkowe rzeczy dzielimy na
rodzaje i gatunki: kiedy m�wimy �ko�", �cz�owiek", �drzewo" chwytamy w poj�ciach
og�lnych to, co konieczne w indywidualnych rzeczach, a wi�c kiedy, ujmuj�c ich istot�,
odczytujemy zawart� w nich celowo�� (racjonalno��) . Wynika z tego, �e poznawana
rzeczywisto�� jest celowa i �e wszelka celowo�� w naszym dzia�aniu to nic innego jak
na�ladowanie celowo�ci natury. Nie tylko wi�c sama sztuka, ale i ca�a kultura jest na�ladowa-
niem celowo�ci natury; dokonuje si� to dwojako: na drodze wsp�pracy cz�owieka z natur�
oraz dzi�ki tw�rczemu przeniesieni u jej celowo�ci na �ycie ludzkie5.
Gra sportowa, brana in abstracto, jest niejako czyst� celowo�ci�, ale jej mimetyczne
pochodzenie suponuje, i� jest ona zarazem -jakby powiedzia� Arystoteles - realizacj� tego, co
mo�liwe, ale jako konieczne dla cz�owieka. Inaczej m�wi�c, osi�gni�cie wewn�trznego celu
gry r�wna si� realnemu udoskonaleniu cz�owieka. Je�li celem gry jest nieodwo�alnie
cz�owiek, to z tego wynika, �e sport nie jest autonomiczn� sfer� kultury i �e ewentualne
bagatelizowanie sportu lub narzucanie mu innego celu jest powa�nym b��dem. W tradycji