Jak ciÄ zĹapiÄ
, to znaczy, Ĺźe oszukiwaĹeĹ. Jak nie, to znaczy, Ĺźe posĹuĹźyĹeĹ siÄ odpowiedniÄ
taktykÄ
.
Partia zdecydowana była przeprowadzić zmiany rewolucyjne, których pierwsze etapy, a więc reforma rolna, nacjonalizacja, demokratyzacja systemu szkolnego, realizacja żšdań ruchu robotniczego, nie budziły wštpliwoci. Można powiedzieć, że w sytuacji gdy zaczynało się od zera, każdy krok naprzód był krokiem właciwym, a zrozumienie naczelnego celu, jakim było realizowanie socjalistycznej rewolucji, pozwalało w szybkim tempie przeprowadzić zasadnicze zmiany. W tych warunkach nie wydawało się konieczne podejmowanie głębokich analiz celów w dalekiej przyszłoci (cisłe ustalanie ideałów socjalizmu i komunizmu), badanie zwišzków między celami i rodkami lub kłopotanie się niespodzie-
14 Polityka społeczna 209 wanymi ubocznymi skutkami realizowanych decyzji. Mówišc krótko, nie było potrzeby podejmowania teoretycznych badań nad mechanizmami mylenia w polityce społecznej, a nawet brak czasu wykluczał podjęcie tego zadania. W następnym okresie od końca lat czterdziestych do połowy lat pięćdziesištych charakter przywództwa społecznego utrudniał poniekšd mylenie w kategoriach polityki społecznej. Przywództwo to charakteryzowało się jednoczesnym woluntaryzmem i upoledzeniem demokracji. Jego charakter le zaważył na polityce społecznej, gdyż pod sztandarem pewnych haseł dotyczšcych rozwoju ekonomicznego fetyszyzował osišgnięcia ekonomiczne. Hasła te głównie wynikały z koncepcji zakładajšcej koniecznoć uzyskania wyjciowej akumulacji", a także z pewnych założeń polityki zagranicznej, która skupiała swš uwagę na możliwoci trzeciej wojny wiatowej. Usilnie rozwijano kilka wybranych gałęzi gospodarki bez właciwej troski o wpływ tej polityki na resztę gospodarki i na więzi społeczne. Woluntaryzm oznacza, że przywódcy społeczni uważali się za nieomylnych ekspertów w kwestii doboru celów i rodków i że działali w przekonaniu, iż podjęte decyzje mogš prowadzić tylko do korzystnych rezultatów bioršc te pragnienia za fakty. Nie było więc żadnej potrzeby poznawania faktów, ponieważ i tak zostałyby one zignorowane, gdyby się okazały sprzeczne z życzeniami. Chcę podkrelić, że nie jest to tylko przykład dobrze znanego i często pojawiajšcego się konfliktu między gospodarkš a sferš spraw społecznych. Założone cele nie były racjonalne nawet w sensie ekonomicznym (w jakim stopniu były nieracjonalne, nie wiemy do dzi), a ich dobór był wyznaczony nie przez ekonomiczne lub społeczne względy, lecz przez racje polityczne, stosunkowo niezależne od kwestii ekonomicznych i społecznych. W rezultacie nastšpiły niekorzystne zmiany zarówno w dziedzinie ekonomii, jak i w życiu społecznym. Na poczštku lat pięćdziesištych spadły realne dochody i zarobki, zahamowane zostały usługi społeczne, wzrosły natomiast jawnie, lub w sposób ukryty, nierównoci dystrybucji. Przywództwo społeczne ignorowało te zjawiska, co miało paraliżujšcy wpływ na mylenie w kategoriach polityki społecznej. Było niemożliwociš badać fakty lub kwestionować trafnoć ówczesnej praktyki politycznej. W odróżnieniu od okresu wcze- 210 niejszego, w którym panowała niemal kompletna jednomylnoć na temat decyzji, jakie należało podjšć, w latach pięćdziesištych pojawiła się koniecznoć wyjanienia celów i dokonania oceny możliwych rodków ich realizacji. Nie uczyniono jednak nawet pierwszych kroków w tym kierunku. Te przykre dowiadczenia okazały się nadzwyczaj cennym przyczynkiem do przyszłego postępu. Stało się bowiem jasne, że zależnoci ekonomiczne nie dajš się dowolnie kształtować, że nie da się zapomnieć o społecznej strukturze, w której toczš się procesy ekonomiczne, i że nie da się pominšć społecznych konsekwencji tych procesów. Nie można wpłynšć na rzeczywistoć, nie poznawszy jej przedtem dokładnie. Nie wolno bowiem nigdy lepo wierzyć, że założony cel z natury swej musi się realizować jako rzeczywisty skutek. Stało się również jasne w owym czasie, że lepsze warunki ekonomiczne, wyższy standard życiowy i rozwój społeczny wyznaczały drogę przyszłego postępu. Podjęcie właciwych decyzji sporód wielu możliwych nabrało istotnego społecznego znaczenia.
|
WÄ
tki
|