Jak cię złapią, to znaczy, że oszukiwałeś. Jak nie, to znaczy, że posłużyłeś się odpowiednią taktyką.
Możemy więc potraktować bibliotekoznawstwo jako autonomiczną dyscyplinę praktyczną pod warunkiem, że równocześnie „usamodzielnimy" i inne działy nauki o książce, które wtedy występować będą względem bibliotekoznawstwa w funkcji nauk pomocniczych. Nic bowiem nie stoi na przeszkodzie podziałowi rozległego fragmentu rzeczywistości, traktowanego jako przedmiot nauki, na fragmenty drobniejsze (o ile posiadają one dostatecznie bogatą problematykę) i ujmowaniu tych fragmentów jako przedmiotów nowych dyscyplin. Zabieg taki ma uzasadnienie wtedy, gdy badania nad wyodrębnioną nową dziedziną mają duże znaczenie społeczne — a tak właśnie ma się rzecz
22 chiczne człowieka i łączą świat książki z innymi dziedzinami kultury i cywilizacji. Problematyka samej książki jest więc w zestawieniu z problematyką jej wytwarzania, rozpowszechniania i użytkowania nieporównanie mniej bogata, toteż nie można się dziwić, że druga, przyjęta powszechnie w praktyce badawczej i najbardziej dogodna systematyka nauki o książce dzieli naszą dyscyplinę tylko na podstawie trzech procesów bibliologicznych. Zagadnienia ujęte przez Łysakowskiego w działach „bibliografia" i „bi-bliologia systematyczna" włączone zostały w tym systemie klasyfikacyjnym do problematyki procesów bibliologicznych, a mianowicie problemy bibliologii systematycznej — do zagadnień procesu produkcji (stąd znajdują się w tym dziale zagadnienia dotyczące cech i wartości estetycznych książki), zaś problemy bibliografii — do zagadnień rozpowszechniania. Bibliografia bowiem — choć za zasadniczy jej przedmiot można uważać samą książkę — przecież uczestniczy w procesie rozpowszechniania ze względu na swoją funkcję, którą jest informowanie użytkowników książek o ich istnieniu i cechach. Jako przedmiot bibliografii występuje w tym ujęciu nie książka, lecz proces informowania o niej, niezbędny dla jej rozpowszechnienia przez księgarnie czy biblioteki. Systematyka ta przedstawia się w ogólnym zarysie następująco: 1. Problematyka produkcji książki 1.1. Zagadnienia produkcji książki współczesnej 1.2. Historia produkcji książki 1.2.1. Zagadnienia książki rękopiśmiennej 1.2.2. Historia książki drukowanej 1.2.3. Historia introligatorstwa 1.3. Zagadnienia estetyki książki 2. Problematyka rozpowszechniania książki 2.1. Bibliografia 2.1.1. Zagadnienia metodyki i organizacji bibliografii współczesnej 2.1.2. Historia bibliografii * 2.2. Zagadnienia księganstwa , > 2.2.1. Zagadnienia księgarstwa współczesnego 2.2.2. Historia księgarstwa 2.3. Bibliotekoznawstwo 2.3.1. Zagadnienia bibliotek współczesnych 2.3.2. Historia bibliotek 3. Problematyka użytkowania książki 3.1. Zagadnienia czytelnictwa współczesnego 3.2. Historia czytelnictwa Poszczególne poddziały można, oczywiście, dzielić na jeszcze drobniejsze kompleksy zagadnień. Problematyka dwóch pierwszych procesów 21 prezentowaną przez różnych autorów — cechuje szerokie rozpowszechnienie. Wśród zagadnień systematyki nauki o książce do najbardziej spornych należy kwestia, czy bibliotekoznawstwo jest dziedziną bibliologii, czy też stanowi osobną dyscyplinę naukową. Do powstałych wokół tej sprawy kontrowersji będziemy musieli się ustosunkować. SYSTEMATYKA BIBLIOLOGII Przedstawimy tu — w nieco zmodyfikowanej postaci — jedynie podstawowe elementy systematyki Łysakowskiego, w pełnym rozwinięciu nie jest ona bowiem tak logiczna i konsekwentna, jak w swych założeniach. Łysakowski dzieli naukę o książce, w oparciu o elementy składowe jej przedmiotu, na dwie części: przedmiotem pierwszej jest sama książka rozumiana jako gotowy wytwór, do drugiej wchodzą te dziedziny bibliologii, które mają za przedmiot procesy bibliologiczne. Część pierwsza składa się z dwóch działów. Jeden z nich — to bibliografia jako ten dział nauki o książce, w obrębie którego bada się i opisuje pojedyncze, konkretne książki (ściślej: całe wydania książek) bądź ich zespoły. Drugi dział nazwany został przez Łysakowskiego bibliologia systematyczną. Bibliologia systematyczna bada poszczególne cechy i składniki książki, jej morfologię (budowę), jej typy, jej wartości, ale nie w odniesieniu do poszczególnych, konkretnych książek-wydań, lecz wyabstrahowane, właąciwe wielu książkom równocześnie —¦ np. typowe cechy książki polskiej XVI w. Część druga dzieli się na dziedziny, których przedmiotami są poszczególne procesy bibliologiczne.
|
WÄ…tki
|