Jak cię złapią, to znaczy, że oszukiwałeś. Jak nie, to znaczy, że posłużyłeś się odpowiednią taktyką.
Uwzględnił w nim badania, które: (1) opierały się na losowo kontrolowanych próbach; (2) wykorzystywały podejście terapeutyczne zdefiniowane jako zapobieganie nawrotom lub trening umiejętności radzenia sobie (zwłaszcza oparty na sugestiach Marlatta); (3) oceniały i opisywały nadużywanie substancji psychoaktywnych jako podstawową zmienną uzyskanych wyników. Mimo iż przeprowadzono setki badań nad skutkami terapii zaburzeń związanych z nadużywaniem alkoholu, jedynie sześć pro-
Interwencje poznawczo-behawioralne w nadużywaniu alkoholu... 385 gramów spełniło warunki ustalone wstępnie przez Carrolla. Spośród nich trzy potwierdziły istotną wyższość terapii poznawczo-behawioralnej nad innymi terapiami w leczeniu głównych zaburzeń. Carroll prześledził ponadto efekty interakcyjne - czy pacjenci pewnego typu uzyskiwali lepsze wyniki od innych w pewnych typach terapii („efekty dopasowania")? W kilku programach badawczych stwierdzono obecność zjawiska szczególnego dopasowania niektórych pacjentów do terapii poznawczo-behawioralnej. Według Kaddena i in. (1989) pacjenci o wyższych współczynnikach socjopatii i psychopatologii ogólnej osiągnęli lepsze wyniki po zastosowaniu terapii poznawczo-behawioralnej zaburzeń alkoholowych niż innych podejść terapeutycznych ukierunkowanych na poprawę relacji interpersonalnych. Z kolei pacjenci o większych deficytach neuropsychologicznych uzyskali lepsze wyniki w terapii ukierunkowanej na poprawę relacji interpersonalnych niż przy zastosowaniu terapii poznawczo-behawioralnej. Najnowsze wyniki uzyskane w ramach projektu MATCH nie potwierdziły jednak takiego dopasowania. Irvin i in. (1999) przeprowadzili metaanalizę w celu oceny skuteczności podejścia opartego na zapobieganiu nawrotom. Aby dany projekt badawczy w ogóle został wzięty pod uwagę, musiał spełnić wiele warunków: (1) określić badaną terapię jako zapobieganie nawrotom lub być w oczywisty sposób zgodny z podejściem Marlatta i Gordona; (2) zawierać procedury testowania dające statystycznie istotne oceny efektywności zapobiegania nawrotom; (3) wykorzystać techniki prewencji nawrotu jako zasadniczą formę terapii, a nie jako jeden z elementów szerszego podejścia terapeutycznego. Wyniki tak pomyślanej metaanalizy sugerowały, że terapia oparta na zapobieganiu nawrotom daje dobre efekty w leczeniu alkoholizmu i nadużywania substancji psychoaktywnych. Formuła zapobiegania nawrotom (terapia indywidualna, grupowa, małżeńska) nie miała wyraźnego wpływu na skuteczność terapii, natomiast zastosowane środki farmakologiczne (np. disulfiram czy naltrekson) mogły się istotnie przyczynić do wzmocnienia skuteczności terapii. Badania wykazały też, że zapobieganie nawrotom nie tylko prowadziło do zmniejszenia spożycia alkoholu, ale również do poprawy dostosowania psychospołecznego. Autorzy zaznaczyli jednak, że przeprowadzonej przez nich metaanalizie nie towarzyszyły długoterminowe badania kontrolne, nie można więc było ocenić trwałości efektów terapii. Zespół badaczy realizujących projekt MATCH (Project MATCH Research Group, 1997) rozpoczął właśnie publikację wyników tego największego dotychczas programu badań nad terapią uzależnienia od alkoholu. Chodziło o stwierdzenie, czy różne typy pacjentów reagują lepiej lub gorzej na konkretne formy terapii zaburzeń alkoholowych („efekty dopasowania" pacjentów do terapii). Badaniom poddano następujące podejścia terapeutyczne: (1) terapię wzmocnienia motywacji (motiuation enhancement therapy - MET); (2) terapię poznawczo-behawioralną; (3) Program 12 kroków (twelue-step facilitation 386 Psychoterapia poznawcza w teorii i w praktyce - TSF). Ogólne uzyskane wyniki sugerowały, że wszystkie trzy podejścia terapeutyczne były równie skuteczne w uzyskiwaniu znaczącej i trwałej poprawy w zachowaniach związanych z piciem alkoholu u wszystkich typów pacjentów i że niewiele świadczy o istnieniu efektu dopasowania pacjentów do terapii (nie udowodniono, że niektóre typy pacjentów reagują lepiej na jedną z trzech form terapii). Należy jednak zauważyć, że Projekt MATCH wykazał, iż pacjenci charakteryzujący się mniejszą liczbą objawów uzależnienia osiągali lepsze wyniki po terapii poznawczo-behawioralnej niż po terapii TSF stosowanej w ramach opieki rekonwalescencyjnej (tj. w sytuacji, w której pacjenci nadal byli poddawani terapii w formule ambulatoryjnej po zakończeniu hospitalizacji).
|
WÄ…tki
|