� co si� tyczy liczby plac�wek kszta�c�cych, to w po�owie lat dwudziestych by�y 33 socjalne szko�y dla kobiet (por...

Salomon, 1927, s. 57 i nast.), 75 pedagogiczno-spo�ecznych plac�wek kszta�cenia dla przedszkolanek, opiekunek �wietlicowych i opiekunek m�odzie�y (por. tam�e, s. 134 i nast.), 21 zak�ad�w kszta�c�cych m�skich diakon�w, 7 zak�ad�w pokrewnego typu, kt�re m.in. kszta�ci�y wychowawc�w-
12 W roku 1927 A. Salomon wymienia nast�puj�cy podzia�: 14 szk� konfesjona�ach (9 ewangelickich. 5 katolickich) i 9 mi�dzywyznaniowych oraz 7 w zarz�dzie publicznym (por. Salomon, 1927, s. 53). W �wietle tych danych kszta�cenie do pracy socjalnej by�o w�wczas w wi�kszo�ci w prywatnych r�kach i pod zarz�dem zwi�zk�w i stowarzysze�.
13 Skala por�wnawcza w pierwszych dziesi�cioleciach tego wieku by�a oczywi�cie jeszcze bardzo skromna. A. Salomon okre�la liczb� stanowisk, kt�re by�y do obsadzenia przez zawodowe si�y w ci�gu roku, na 25-30 (por. Salomon, 1913, s. 25). Liczba wykszta�conych w tym czasie to ok. 100 os�b (por. tez Andre, 1994, s. 32).
84
Thomas Rauschenbach
-m�czyzn (por. Salomon, s. 163 i nast.) oraz nieliczne kursy i studia uzupe�niaj�ce na uniwersytetach (por. tam�e, s. 172 i nast.; Gangler, 1994)14. Natomiast w po�owie lat dziewi��dziesi�tych istnieje 367 zawodowych szk� pedagogiki spo�ecznej i 250 szk� opiekunek dzieci�cych, wi�cej ni� 60 wy�szych szk� zawodowych kszta�c�cych w zakresie pedagogiki spo�ecznej i pracy socjalnej oraz ponad 30 uniwersytet�w z dyplomowymi studiami w zakresie nauk o wychowaniu z kierunkiem pedagogika spo�eczna (por. Rauschenbach. 1995)15. Zestawiaj�c ze sob� te dane wida�, �e w po�owie lat dwudziestych by�o w Niemczech oko�o 125 plac�wek kszta�c�cych, podczas gdy dzisiaj jest ponad 700 szk� (w tym wy�sze w r�ny spos�b oferuj�ce r�ne formy wykszta�cenia pedagogiczno-spo�ecznego), nie wliczaj�c instytucji dokszta�caj�cych i rozszerzaj�cych wykszta�cenie. � Tak�e liczba wykszta�conych zdumiewaj�co wzros�a: chocia� w odniesieniu do lat dwudziestych brak jest ponadregionalnych danych liczbowych, obejmuj�cych wszystkich kszta�conych, mo�emy szacowa� liczb� opiekunek spo�ecznych, urz�dniczek socjalnych, przedszkolanek, opiekunek �wietlicowych i opiekunek m�odzie�y na 4000-600016. W polowie lat dziewi��dziesi�tych ponad 100 000
14 yy 72 spo�r�d 75 plac�wek kszta�cono przedszkolanki � z tego w 48 wy��cznie przedszkolanki � w dw�ch tylko opiekunki �wietlic i m�odzie�y, w jednej tylko opiekunki m�odzie�y. Spo�r�d 72 seminari�w dla przedszkolanek zaledwie 44 by�o samodzielnymi seminariami fachowymi, pozosta�e 28 by�o po��czone z plac�wkami og�lnokszta�c�cymi cz�ciowo tak�e z soqalnymi szko�ami dla kobiet (por. Salomon, 1927, s. 134 i nast.). Ko�cielne zak�ady dla diakon�w, kt�re w historii rozwoju s� cz�sto �zapominane", musz� by� jednak w��czane, poniewa� niekt�re z nich w pi��dziesi�tych i sze��dziesi�tych latach przekszta�ci�y si� w szko�y pedagogiki spo�ecznej lub w szko�y zawodowe; niekt�re istnia�y nawet d�ugo przed otwarciem socjalnej szko�y dla kobiet i by�y oryginalnymi plac�wkami kszta�cenia dla ko�cielnych opiekun�w m�odzie�y i wychowawc�w plac�wek zamkni�tych. Licz�c ��cznie wszystkie warianty kszta�cenia mo�na w po�owie lat dwudziestych og�ln� liczb� plac�wek kszta�cenia dla zawod�w socjalnych i pracy socjalnej w szerokim sensie okre�li� na oko�o 120-130.
15 Dochodz� do tego jeszcze pewne specjalne formy specyficznie wielkiego kszta�cenia socjalnego (np akademie zawodowe w Badenii-Wirtenbergii, kszta� cenie sil fachowych do pracy socjalnej w Saksonii, Turyngii, Brandenburgii) Tak samo zaliczane s� tu plac�wki z pogranicznych obszar�w dzia�ania (pedagogika specjalna, wychowawcza opieka nad chorymi, opiekunki wiejskie, opiekunki rodzin, opieka nad lud�mi starymi) itd.
16 Dla orientacji wed�ug danych A Salomon, do 1919 r. socjalne szko�y wykszta�ci�y ��cznie 2922 uczennice, a mi�dzy 1919 i 1926 r. � 2755, do tego do 1924 roku dochodzi leszcze 1442 opiekunek z kurs�w. Szko�y socjalne dla kobiet w latach dwudziestych corocznie opuszcza�o oko�o 600-800 wykszta�conych opiekunek pomocy spo�eczne).
Awans w cieniu pa�stwa opieku�czego. O rozwoju
85
m�odych kobiet i m�czyzn w Niemczech znajduje si� w plac�wkach kszta�cenia socjalnego i przypuszczalnie corocznie do 30 000 opuszcza szko�y zawodowe, wy�sze szko�y i uniwersytety, wchodz�c na rynek pracy.
� Mo�e najbardziej przekonuj�cym wska�nikiem dynamiki te-, go spo�ecznego sektora jest liczba pracuj�cych zawodowo. W 1925 roku okre�lano liczb� �przedszkolanek i urz�dniczek socjalnych" na oko�o 30 000 (por. Statistik des Deutschen Reichs)]1'. W por�wnaniu z tym 70 lat p�niej w Niemczech ponad 800 000 os�b by�o zatrudnionych w zawodach spo�ecznych. Dynamik� istniej�c� w tym polu pokazuj� inne liczby: tylko mi�dzy rokiem 1989 i 1994, wy��cznie w starych landach zawarto oko�o 180 000 nowych um�w o prac�18.