14 - Materia�y ro�linne do wyplatania; produkty pochodze-nia ro�linnego, gdzie indziej me wymienione15 - Tiuszcze i oleje pochodzenia zwierz�cego lub...

irymi Polska nie zawar�a porozumie� dwustronnych, opartych o bilateraln� Klauzul� /i�kszego Uprzywilejowania59. Cla przekraczaj�ce �redni poziom protekcji (wynosz�-2,8%) wst�powa�y w przypadku mi�sa, produkt�w mleczarskich oraz wi�kszo�ci :worzonych produkt�w spo�ywczych. Szczeg�lnie wysoki poziom protekcjonizmu, iraczaj�cy 100% ad valorem, wyst�powa� w dziale napoi (HS 22 � g��wnie alkohole) produkt�w tytoniowych (HS 24). Ten bardzo wysoki protekcjonizm t�umaczony jest Wyst�puj� te� pewne r�nice w poziomie ochrony sektorowej artyku��w nierol-^ch. Wyliczenie �redniego poziomu protekcji jest tutaj znacznie �atwiejsze, gdy� k;a stosuje prawie wy��cznie c�a ad valorem. Dane na temat poziomu protekcji zostah istawione na rys. IV.2.
? C�a KNU �(
autonomicz
ne -o- c�a �rednie KNU
? ? ] ;
--(-?i� �\�?� "
...
.1^1�|�|� � -&. J L
j. : TAI I T J A I : i i j _L :
1" J 1 : i
!
; ! ii
1 ' '
ftA; l . ! A . ! : ! ! AA? ! ^ ! ! ! ! -,
A r
4��B*A� ! A ?*a
?? ? fl
A" �- ^p: ??? ??: ! ? i .�;A*^A
i i i ! (
A
�m fc.
10
iO -
!0
0 25 29 33 37 41 45 49 53 57 61 65 69 73 77 81 85 89 93 97
Grupa towarowa HS
Uwaga: dzia�y towarowe HS s� opisane w aneksie do ro7dz. IV.
Rysunek IV.2. �rednie stawki celne na artyku�u niecolnicze w Polsce w 1999 r. (w % ad valorem)
�r�d�o: Na podstawie: Trade Policy Rcview Pofand, Report b\ ihe Secretaiiat (2000). 5. 40r
Podobnie jak poprzednio, �rednie stawki autonomiczne (34,7%) , stosowane wobec t�rych kraj�w nie nale��cych do WTO, s� znacznie (trzykrotnie) wy�sze ni� stawki vencyjne (10,9%), stosowane na bazie KNU. Nale�y jednak przypomnie�, �e stawki nomiczne s� stosowane wobec bardzo nielicznej grupy kraj�w. Analizuj�c stawki na bazie KNU mo�na zauwa�y�, �e relatywnie wysokie c�a, kraczaj�ce 20%, s� stosowane w przypadku grup towarowych HS 42-43 (artyku�)
Nieznacznie ni�sze stawki autonomiczne wyst�powa�y w dziale HS 06 i HS 12. Te r�nice wynikal\ k wy��cznie ze sposobu agregacji danych. W tych dziaJach wyst�puj� r�nice w ilo�ci stawek specyficznych tfanych na podstawie KNU i autonomicznie.
Polska posiada dwustronn� KNU z najwa�niejszymi partnerami handlowymi, nie nale��cymi do WTO (tj. WNP).
IM ?J
wtoKiennicze i sKOrzane), HS 87 (pojazay nieszyuuwc. i amunicja). Przyczyny wysokich ce� w przemy�le samochodowym byty ju� wcze�niej om�wione. Z kolei wysoki protekcjonizm w dziale 93 mo�e by� uzasadniony wzgl�dami bezpiecze�stwa narodowego.
Natomiast dosy� zaskakuj�cy, w �wietle standardowej teorii handlu, jest wysoki poziom cei w pracointensywnych ga��ziach produkcji wyrob�w tekstylnych i sk�rzanych. Zjawisko takie wyst�puje z regu�y w krajach wysoko rozwini�tych, obawiaj�cych sie konkurencji ze strony pa�stw rozwijaj�cych si�. Polska z kolei jest relatywnie konkurencyjna w wyrobach pracointensywnych w por�wnaniu z pa�stwami Unii Europejskiej. Konsekwencje tego mog� by� wyra�niej odczuwalne po przyst�pieniu Polski do Unii Europejskiej i przyj�ciu wsp�lnej zewn�trznej taryfy celnej.
4.3. Poziom efektywnej protekcji i eskalacja celna
Poziom nominalnej protekcji nie zawsze poprawnie odzwierciedla poziom rzeczywistej (efektywnej) protekcji przy wytwarzaniu warto�ci dodanej w przemy�le. Stopa efektywnej protekcji mierzy procentowy wzrost krajowej warto�ci dodanej produktu finalnego w zwi�zku z na�o�eniem c�a na ten produkt oraz na p�fabrykaty s�u��ce do jego wytwarzania. Wysokie c�a na p�fabrykaty, podnosz�c ich ceny, zmniejszaj� efektywn� protekcj� produkt�w finalnych (zagadnienia te by�y om�wione w podrozdziale 9 rozdz. I).
Dla wyliczania efektywnej protekcji potrzebne s� dane zdezagregowane dotycz�ce przep�yw�w mi�dzyga��ziowych w gospodarce. Te ostatnie nie s� jednak �atwo dost�pne. W Polsce analiz� efektywnej protekcji prowadzi� przez wiele lat P. Marczewski�. Warto zatem przytoczy� wyniki jego analizy (tab. IV.7).
�rednie poziomy nominalnej i efektywnej protekcji, co jest zrozumia�e, s� bardzo zbli�one. Wyst�puj� natomiast znacz�ce r�nice w poszczeg�lnych sektorach. Najbardziej charakterystyczna jest ujemna efektywna protekcja w przemy�le paszowo-utylizacyj-nym (ze wzgl�du na wysokie c�a na surowce rolnicze) oraz papierniczym (z zawieszeniami). Natomiast najwy�sze poziomy efektywnej protekcji, zazwyczaj znacznie przekraczaj�ce poziom nominalnej protekcji, wyst�pi�y w przemy�le rolno-spo�ywczym (55%), odzie�owym i �rodk�w transportu (10,3%). Z tab. IV.7 wynika r�wnie�, �e zawieszenie stawek celnych ma pewien, chocia� niebyt du�y, wp�yw na poziom efektywnych stawek celnych.
Na zako�czenie przegl�du struktury polskiego protekcjonizmu warto zwr�ci� uwag� na wcze�nie om�wione zjawisko tzw. nominalnej eskalacji celnej (por. podrozdz. 9 rozdz. I), kt�re mo�e by� efektem d��enia do zapewnienia zbli�onego poziomu efektywnej protekcji celnej.
Marczewski (1998).
141
Stawki nominalne (w %>
Stawki efektywne (w %)
przemysl/ga�al
bez zawiesze�
z zawieszeniami
bez zawiesze�
z zawieszeniami
ed�ug klasyfikacji KGN)
cel
ce�