U Bloomfielda przyk�ad wydarzenia mownego jest nast�puj�cy (1935; 23 i i n...

): Ja� i Kasia id� drog�; Kasia widzi na drzewie jab�ko, a poniewa� jest g�odna, prosi Jasia, �eby je dla niej zerwa�; Ja� wchodzi na drzewo i podaje jej jab�ko, a ona je zjada. W tej sytuacji g��d Kasi i zobaczenie przez ni� jab�ka stanowi bodziec (B). Zamiast wykaza� bardziej bezpo�redni� reakcj� (R), polegaj�c� na osobistym wspi�ciu si� na drzewo i zerwaniu jab�ka, Kasia wykazuje reakcj� zast�pcz� (r) w postaci okre�lonej wypowiedzi ;
8 Porzucaj�c mentalizm Wundta na rzecz behawioryzmu Weissa, Blomfield s�dzi, �e j�zykoznawstwo mo�e i powinno pozostawa� neutralne wobec spor�w psychologicznych (por. Bloomfie�d 1926, 153) (...). Terminu mentalizm u�ywamy tu, podobnie jak tw�rcy behawioryzmu. na oznaczenie wszelkiej teorii filozoficznej, w my�l kt�rej mi�dzy umys�em a materi� zachodzi zasadnicza r�nica.
127
ta za� dzia�a jako bodziec zast�pczy (b) na Jasia, ka��c mu zareagowa� {R) tak, jak gdyby sam by� g�odny i zobaczy� jab�ko. Ca�� sytuacj� Bloomfield symbolizuje nast�puj�co :
B --> r...b -> R
R�nica mi�dzy ma�ymi a du�ymi literami odzwierciedla rozr�nienie, mi�dzy bod�cem (lub reakcj�) bezpo�rednim a zast�pczym. Znaczeniem wypowiedzi (r...s) jest "sytuacja, w jakiej m�wi�cy j� wypowiada, i bodziec; jaki ona wywo�uje u s�uchacza" (B -� R; 1935, 26).' W dalszej cz�ci tej samej ksi��ki Bloomfield jako o znaczeniu wypowiedzi m�wi o bod�cowe cz�ci kompleksu B - R (str. 139), by wreszcie uto�sami� znaczenie z. powtarzaj�cymi si� cechami sytuacji, w kt�rej u�ywane s� formy (str. 158; por. r�wnie� Bloomfield 1943). Nale�y podkre�li�, �e w Bloomfieldowskiej analizie znaczenia jednym z niejasnych punkt�w jest stosunek mi�dzy znaczeniem wypowiedzi a znaczeniem Leksem�w. Zast�pcza reakcja Kasi (r) nie jest leksemem, lecz wypowiedzi�, kt�ra mo�e stanowi� albo pojedyncz� form� wyrazow� (zwan� gdzie indziej przez Bloomfielda minimaln� form� swobodn�), albo ci�g form wyrazowych, i na kt�r� w obu wypadkach nak�ada si� odpowiednie cieniowanie prozodyczne i paralingwistyczne
{por. 3.1). ,
Zdaniem Bloomfielda analiza znaczenia jest "s�abym punktem bada� nad j�zykiem" i pozostanie nim z konieczno�ci dop�ty, "dop�ki wiedza' ludzka nie post�pi bardzo daleko poza sw�j obecny stan" (1935, 140).:' Jest tak dlatego, �e dotychczas uwa�ano, i� �cis�y opis znaczenia wyraz�w' wymaga�by wyczerpuj�cego, naukowego opisu obiekt�w, stan�w i sytuacji, `. kt�rych te wyrazy s� namiastkami. Dla niewielkiej liczby wyraz�w stosunkowo �cis�y naukowy opis jest ju� mo�liwy. G��d Kasi mo�na opisa� przez powo�anie si� na skurcz jej mi�ni i wydzielanie sok�w w jej �o��dku;' zobaczenie przez ni� jab�ka mo�na zanalizowa� na fale �wietlne odbijane przez jab�ko i dochodz�ce do jej oka; samo za� jab�ko mo�na podda� kla�.
' Teoria znaczenia Bloomfielda jest wi�c teori� przyczynow�, podobnie jak teoria ; Ogdena i Richarda (por. 4.1). Podobnie te�, jak ona, jest teori� kontekstow�, poniewa� ` uzale�nia znaczenie wypowiedzi od kontekstu, w kt�rym zostaje ona wyg�oszona. W sprawie przyczynowych teorii znaczenia w og�le por. Black (1968), rozdz. 7. Nie wszystkie konstektowe teorie znaczenia s� oparte na zasadach behawioryzmu. W szczeg�lno�ci ' trzeba podkre�li�, �e Firth, kt�ry przyj�� zdeklarowanie- kontekstow� teori� znaczenia'' {14, 4), nie by� behawioryst�, a Ogden i Richards byli behawiorystami tylko w do swobodnym znaczeniu tego terminu.
syfikacji botanicznej (sprowadzalnej w ostateczno�ci niew�tpliwie do opisu czysto fizykalnego). W odniesieniu jednak do znaczenia przewa�aj�cej wi�kszo�ci wyraz�w takiej naukowej analizy dokona� niepodobna. Mi�o�� i nienawi�� nie dadz� si� tak �atwo uj�� w terminy fizyczne, jak g��d. Jeszcze trudniej jest scharakteryzowa� w ten spos�b znaczenie takich wyraz�w, jak dobry albo pi�kny.
Pozytywizm czyli fizykalizm Bloomfielda nale�y odr�ni� od jego behawioryzmu. Mo�na je te� omawia� oddzielnie, chocia�by dla u�atwienia wyk�adu i rozwa�a�. Wielu filozof�w g�osi�o teorie znaczenia oparte na pozytywizmie, nie b�d�c behawiorystami. Z drugiej za� strony mo�na definiowa� znaczenie za pomoc� bod�cowo-reakcyjnego modelu zachowania, niekoniecznie wyznaj�c pogl�d, �e jedynym naukowym opisem bod�c�w jest analiza sprowadzaj�ca je do teoretycznych konstrukt�w nauk fizycznych. Na razie zatem om�wienie tezy fizykalistycznej od�o�ymy na p�niej.