156

Opuszczenie wspólnego mieszkania przez jednego z ma³¿onków uzasadnia jedynie domniemanie faktyczne (art. 231 k.p.c.), ¿e ten ma³¿onek przesta³ je zajmowaæ. Domniemanie takie jednak nie zachodzi, gdy ma³¿onek udowodni, ¿e opuszczaj¹c przejœciowo to mieszkanie nie rezygnowa³ z uprawnieñ do korzystania z niego (wyrok SN z dnia 23 kwietnia 1998 r., I CKN 24/98, niepubl.).
157. Fakt czasowego opuszczenia wspólnego mieszkania przez ma³¿onka domagaj¹cego siê egzekucji drugiej strony nie stoi na przeszkodzie uwzglêdnieniu ¿¹dania, gdy jest ono nastêpstwem ra¿¹co nagannego zachowania siê wspó³ma³¿onka, które czyni³o niemo¿liwym wspólne zamieszkiwanie (art. 58 § 2 zd. 2 k.r.o.) (wyrok SN z dnia 6 maja 1997 r., I CKN 103/97, niepubl.).
158. Art. 58 § 2 k.r.o. odnosi siê do wszystkich postaci korzystania z lokalu i nie uzale¿nia orzeczenia eksmisji od tytu³u do jego zajmowania, lecz od przes³anek wymienionych w tym artykule. Poniewa¿ wyra¿a on zasadê prymatu dóbr osobistych, którym w razie zagro¿enia musz¹ ust¹piæ dobra maj¹tkowe, dlatego po ustaleniu, ¿e pozwany ponosi odpowiedzialnoœæ za swoje postêpowanie, dopuszczalne by³o orzeczenie eksmisji ma³¿onka, mimo ¿e przys³uguj¹ mu równe prawa (w tym wypadku spó³dzielcze) do lokalu (wyrok SN z dnia 2 czerwca 2000 r., II CKN 670/00, LEX nr 51984).
159. Ochrona uprawnieñ do zamieszkiwania w lokalu wspólnym dotyczy ma³¿onków, a nie osób rozwiedzionych. Orzeczenie eksmisji w wyroku rozwodowym powoduje, ¿e uprawnienia by³ego ma³¿onka, wobec którego orzeczono eksmisjê, ulegaj¹ istotnemu zawê¿eniu. W zakresie prawa do zamieszkiwania w lokalu orzeczenie eksmisji skutkuje pozbawieniem tego uprawnienia, co w zwi¹zku z faktycznym opuszczeniem zajmowanego lokalu staje siê na gruncie art. 15 ust. 2 zdanie pierwsze ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludnoœci i dowodach osobistych (tekst jedn.: Dz.U. z 2001 r. Nr 87, poz. 960 ze zm.) wystarczaj¹c¹ podstaw¹ decyzji o wymeldowaniu z pobytu sta³ego (wyrok Naczelnego S¹du Administracyjnego - Oœrodek Zamiejscowy w Lublinie z dnia 25 czerwca 2002 r., II SA/Lu 390/2001, niepubl.).
Ma³¿onek opuszczaj¹cy wspólne mieszkanie dla zapewnienia bezpieczeñstwa i spokoju powinien byæ nadal traktowany, jakby we wspólnym mieszkaniu pozostawa³ (wyrok SN z dnia 18 lipca 2002 r., IV CKN 1249/00, LEX nr 80269).
160. Co do wpisu patrz uwagi 88-92 do art. 58.
Podzia³ wspólnego mieszkania albo przyznanie go jednemu z ma³¿onków
161. Dokonanie podzia³u lub przyznanie wspólnego mieszkania jednemu z ma³¿onków wymaga zgodnego wniosku ich obojga, a ponadto - przy przyznaniu mieszkania jednemu z nich - zgody drugiego na opuszczenie mieszkania bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastêpczego (art. 58 § 2 zd. 3). Patrz w tym przedmiocie analizê orzecznictwa i piœmiennictwa dokonan¹ przez T. Soko³owskiego (Skutki prawne rozwodu..., s. 164-176).
162. Przedmiotem orzeczenia o podziale albo o przyznaniu jednemu z ma³¿onków (art. 58 § 2 zd. 3) mo¿e byæ takie mieszkanie, wspólnie zajmowane przez ma³¿onków, do którego tytu³ prawny przys³uguje im obojgu, tylko bowiem w stosunku do takich mieszkañ ma³¿onkowie mog¹ podejmowaæ akty dyspozycyjne, wyra¿aj¹ce siê w zgodnym wniosku o odmienne ni¿ dotychczas ukszta³towanie ich prawa do mieszkania (teza II i uzasadnienie wytycznych SN z 1978 r.).
163. Przedmiotem orzeczenia o podziale mog¹ byæ w szczególnoœci nadaj¹ce siê do dokonania takiego podzia³u:
a) stanowi¹cy w³asnoœæ ma³¿onków na zasadach wspólnoœci maj¹tkowej albo stanowi¹cy przedmiot ich wspó³w³asnoœci dom jednorodzinny albo lokal mieszkalny stanowi¹cy odrêbn¹ nieruchomoœæ,
b) wspólne mieszkanie stron stanowi¹ce przedmiot przys³uguj¹cego im spó³dzielczego prawa do lokalu,
c) wspólne mieszkanie stron zajmowane na podstawie umowy najmu.
164. Je¿eli podzia³ wspólnego mieszkania, zajmowanego przez rozwodz¹cych siê ma³¿onków na podstawie stosunku najmu albo stanowi¹cego przedmiot przys³uguj¹cego im spó³dzielczego prawa do lokalu, zale¿y od dokonania przebudowy mieszkania, na dokonanie takiej przebudowy, gdy wymaga tego prawo budowlane, nale¿y uzyskaæ zezwolenie odpowiednich w³adz budowlanych, a ponadto zgodê w³aœciciela domu (spó³dzielni mieszkaniowej). Por. tezê VII ust. 1 i 2. wytycznych SN z 1978 r. Patrz równie¿ Ignatowicz: Orzekanie w procesie rozwodowym..., s. 161.