Jak cię złapią, to znaczy, że oszukiwałeś. Jak nie, to znaczy, że posłużyłeś się odpowiednią taktyką.
Jest to wynikiem niedokładnego umieszczania matryc w ramie matrycowej. W tym składzie łatwiej jest o przestawienie liter sąsiadujących, np. naciśnięcie zamiast litery „l" - „ł", które na klawiaturze znajdują się obok siebie. Skład monotypowy daje znacznie większe możliwości niż linotyp, np. przy drukowaniu wzorów chemicznych, matematycznych, tablic.
Korekta w składzie monotypowym jest prostsza i ogranicza się do odlania i wymienienia tylko czcionki błędnej, natomiast w składzie linotypowym cały wiersz trzeba przeskładać. W badaniach identyfikacyjnych należy zwrócić uwagę na krój pisma drukarskiego. W drukarstwie wyróżnia się pewne grupy krojów, jak np. mediewal, antykwa, a oprócz tego poszczególne kroje, np. bodoni, gar-mond. Dla zrozumienia tych zagadnień trzeba kilka uwag poświęcić wielkości pisma. W poligrafii stosuje się specjalny system, który w odróżnieniu od metrycznego nazywa się typograficznym. Służy on do obliczania wymiarów czcionek, wierszy i innych elementów składu. Podstawową jednostką miary jest punkt typograficzny równy 0,376 mm (czyli l mm ma 2,66 punkta). Ponieważ jednak w praktyce posługiwanie się punktem, ze względu na jego wymiary, było uciążliwe, ustalono większe jednostki. Najczęściej spotykane wielkości pisma wymienione są w załączonej tabelce. Z badań przeprowadzonych w Zakładzie Kryminalistyki UL wynika, iż możliwa jest identyfikacja odbitek pochodzących ze składów linotypowych i monotypowych. Możliwa jest również identyfikacja maszyn do składania. Identyfikować maszyny i odbitki można dzięki: samej maszynie, która wskutek uszkodzeń, napraw, zanieczyszczeń, zużycia lub nawet właściwościom swej konstrukcji nadaje wiele cech powstającemu składowi; matrycom i ich zużyciu, od nich bowiem zależy ostateczny wygląd odlewanych liter (deformacje, ubytki, wygięcia, zbicia oczek); osobie składacza - wykonawstwo techniczne. Identyfikacji tej nie można traktować w oderwaniu od następujących procesów: drukowania, korekty i łamania, gdyż każdy z nich wywiera wpływ na ostateczny obraz druku. W znacznym stopniu druk jest uzależniony od materiałów poligraficznych: farby, papieru i stopu typograficznego. Sprawą, która może ogromnie utrudnić, a często wręcz uniemożliwić identyfikację, jest problem matryc. Matryce można dowolnie wyjmować i zamieniać. Szczególnie łatwo to uczynić w linotypie, gdyż wystarczy przycisnąć klawisz, aby wszystkie matryce wypadły z danego kanalika. Można je więc przenieść do innego linotypu i na nim założyć tekst używając do tego „obcych" matryc. Tak więc możliwość wymiany matryc w magazynach linotypu i ramce monotypu znacznie ogranicza zakres identyfikacji maszyn do składania. Stopień w punktach Nazwa pisma Wymiary w mm 1 _ 0,376 6 nonparel 2,256 8 petit 3,009 9 borgis 3,385 10 garmond (korpus) 3,761 12 cycero 4,513 20 tekst (dwugarmond) 7,521 24 półkwadrat 9,026 48 kwadrat 18,051 568 569 Również matryce są przyczyną drugiej poważnej przeszkody w zakresie identyfikacji. Chodzi tu o matryce nowe, a więc nie zawierające żadnych uszkodzeń. Litery odbitki nie będą wówczas miały ani przerwanego oczka, ani zbicia, ani włoskowatości czy innych tego rodzaju wad. W trosce o dobry druk matryce często są wymieniane (przeciętnie co 3 miesiące). Dla przeprowadzenia badań identyfikacyjnych trzeba uzyskać materiał porównawczy. Tekst odbitek na maszynie „podejrzanej" musi być identyczny z tym, jaki występuje w zakwestionowanym materiale. Zachowane muszą być te same odstępy, ten sam rozkład wierszy i całych szpalt. W ten sposób należy odbić skład co najmniej dwa razy. Nowe problemy pojawiają się w przypadkach najnowocześniejszych technik drukarskich, np. fotoskładu. Fotoskład jest najnowszą techniką poligraficzną, polegającą na składaniu tekstów za pomocą maszyn sterowanych taśmą perforowaną oraz wykorzystaniu światła do naświetlania tekstu na film diapozytywowy. Po wywołaniu filmu montuje się tekst w kolumny, a następnie wykonuje odbitki ozalidowe do korekty, na podstawie której sporządza się, poprzez montaż, ostateczną formę diapozytywową kolumny. Montaż następuje na specjalnej błonie transferowej. System fotoskładu jest interesujący z punktu widzenia kryminalistyki ze względu na powstawanie cech, które umożliwiają identyfikację zarówno rodzaju składu, jak i samego dysku. Praktycznie pierwszą cechą charakterystyczną dla fotoskładu jest powtarzanie się tych samych liter o tym samym kroju, niezależnie od ich wielkości. Inne cechy charakterystyczne to ubytki w konturach liter, silniejsze lub słabsze nałożenie kreski, kropki lub delikatne zabrudzenia występujące obok krawędzi danego rysunku graficznego. Kolejna cecha to przesunięcie wiersza w poziomie w stosunku do całości kolumny. Oprócz wyżej opisanych cech mogą wystąpić cechy całkiem przypadkowe, jak linie nad wierszami lub pod nimi powstałe na skutek cięcia kliszy fotograficznej w czasie korekty tekstu. J. Mała poligrafia. Postęp techniczny spowodował rozwój licznych metod i urządzeń umożliwiających uwielokrotnienie dokumentów. Dotyczy to w szczególności różnych instytucji, w których opracowywane informacje muszą być w krótkim terminie sporządzone w dziesiątkach, a nawet w setkach egzemplarzy. Wykonanie takiej pracy na zwykłych maszynach do pisania niejednokrotnie z przyczyn technicznych jest trudne do zrealizowania. Dlatego stosuje się urządzenia do kopiowania i powielania dokumentów. Środki te w określonych sytuacjach wykorzystywane są do celów przestępczych, co z kolei stwarza liczne problemy techniczno-śledcze związane z badaniami | i oceną dokumentów uwielokrotnionych. Z kopiowaniem wiąże się konieczność zabezpieczenia dokumentów pouf-j nych przed nielegalnym ich uwielokrotnieniem. Niemiecka firma Papier S Union, Ronnenberg wyprodukowała w tym celu specjalny papier NOCOPI.j Oryginały sporządzone na tym papierze w kolorze czerwieni burgundzkiej nie
|
WÄ…tki
|