[w:j Słownik starożytności słowiańskich, t...

II, 1964, s. 396-397. Objaśnienia innych imion dynastycznych znajdują się w odpowiednich miejscach.
III. Napór niemiecki w X stuleciu na Słowiańszczyznę połabską
Zagadnienie zasygnalizowane w tytule tego rozdziału może być rozpatrywane albo jako bezpośrednie tło dla pierwszych posunięć politycznych księcia Mieszka w stosunkach z państwem niemieckim, albo jako jedno z pierwszych ogniw ekspansji Niemiec rozpoczętej wówczas równocześnie w kierunku wschodnim na ziemie słowiańskie i w kierunku południowym do Italii.
Kierunek wschodni promował król Henryk l, a kierunek południowy zapoczątkował cesarz Otton I.
W historiografii wywołało to wielką debatę nad skutecznością i celowością obu tych kierunków dla przyszłych dziejów Niemiec: Die Streitschriften von Heinrich v. Sybel undjulius Ficker żur deutschen Kaiserpolitik des Mittel-alters, hrgb. v. F. Schneider, wyd. 2, Innsbruck 1943; F.
Schneider, Der neueren Anschauungen der deutschen Historiker uber die Kaiserpolitik des Mittelalters und die mit ihr verbundene Ostpolitik, wyd. 5, Weimar 1942. Obecnie w szerszym kontekście: Deutschlands Grenzen in der Geschichte, hrgb. v. A. Demandt, Miinchen 1990; K.
Zernack, Polska a Niemcy i Cesarstwo w X wieku [w:| Polska Mieszka l, Poznań 1993, s. 29-35.
W historiografii polskiej wschodnią ekspansję Niemiec rozpatrywano pod hasłem, sformułowanym zresztą najpierw w publicystyce niemieckiej, jako „Drang nach Osten" (Napór na Wschód): Wschodnia ekspansja Niemiec w Europie Środkowej. Zbiór studiów nad tzw. niemieckim „Drang nach Osten", pod red. G. Labudy, Poznań 1963; Stosunkipolsko-254
-niemieckie w historiografii, cz. I: Studia z dziejów historiografii polskiej i niemieckiej, pod red. J.
Krasuskiego, G. Labudy i M.W. Walczaka, 1.1, Poznań 1974 (tu dalsza literatura); G. Labuda, Polsko-niemieckie rozmowy o przeszłości. Zbiór rozpraw i artykułów, Poznań 1996 (tutaj o „Drang nach Osten" s. 35-62, 465-524).
Z układu stosunków polsko-niemieckich w drugiej połowie X stulecia wyłoniła się sytuacja taka, że
zarówno Mieszko w całym, jak Bolesław Chrobry w pierwszym okresie swoich rządów zdecydowali wspomagać państwo niemieckie w ujarzmianiu Słowian nadbałtyckich (Wie-letów i Obodrytów), a później dość biernie przypatrywali się dalszemu ciągowi niemieckich podbojów.
Historiografia niemiecka wyprzedziła polską i czeską w badaniach nad dziejami Słowiańszczyzny zachodniej, jakkolwiek te dwie górują nad nią bardziej wszechstronnym ujęciem przedmiotu badań.