W

Churchilla (1874-1965), prezydenta Stanów Zjednoczonych W.
uczeniu się, SLD - the Specific Learning Difficulties 11
(Disabilities), czyli
Wilsona (1856-1924) i amerykańs.°ciego generała G. Pattona (1885-specyficzne trudności w uczeniu się. Chodzi tu więc o wspomnniane
-1945). Wielu z wymienionych postaci doczekało się nagrody Nobla, wąskozakresowe trudności w przyswajaniu umiejętności szkolnych, nawet w dziedzinie literatury. Niedawno zmarły król Norwegii, Olaf V np. w czytaniu i pisaniu, lub w matematyce, u dzieci o normalnym
(1903-1991), przyznawał się do trudności w czytaniu i pisaniu, podob- rozwoju umysłowym.
nie jak jego córka księżniczka Astrid, która o własnych i swoich pięciorga dzieci trudnościach mówiła ostatnio w wywiadzie przeprowa- 3. Czy specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci od
dzonym przez telewizję norweską. Podobno problemy takie ma rów-początku nazywano dysleksją?
nież obecny król Szwecji, Karol Gustaw XVI. Nie. Jak już wspomniano, W.Pringle Morgan, nawiązując do termi-Dokładniejsze informacje są publikowane w "Galerii sławnych dys-nu 'ślepota słowna" stosowanego w odniesieniu do osób dorosłych
,
lektyków" w czasopiśmie "Scholasticus'. które utraćify zdolność czytania, nazwał opisane przez siebie w 1896
roku zjawisko niemożności nauczenia się czytania przez 14-letniego chłopca - 'wrodzoną ślepotą słowną". Termin ten miał podkreślić, że zaburzenia uniemożliwiające opanowanie umiejętności czytania mają charakter wrodzony, to znaczy, że istnieją od urodzenia, a nie są nabywane w ciągu życia dziQcka już po urodzeniu.
4. Jak długo stosowano termin "wrodzona ślepota słowna'?
Ten najstarszy termin, oznaczający specyficzne trudności w czytaniu u dzieci, początkowo zdobył sobie popularność. Był używany przez naukowców, którzy śladem W. Pringle Morgana opisywali kolej-22 23
ne przypadki takich trudności. Np. J. Clairborne (1906) stosował
pojęcie "word amblyopia" (ślepota słowna), G. Varriot i P. Lecomte (1906) - "typholexia congenital" (wrodzona ślepota słowna). Nazwa ta
jednak już od 1909 roku miała swoich przeciwników ze względu na to, że wskazywała jedynie na zaburzenia funkcji wzrokowych jako na przyczynę trudności w czytaniu, a dokładniej na defekt zmysłu, który w
tych przypadkach nie występuje. Nadto nazwa "ślepota słowna" suge-rowała niezdolność do rozpoznawania słów, podczas gdy niejedno-krotnie dzieci te potrafią dobrze identyfikować słowa (rozpoznając je
globalnie jak "obrazki"), nie umiejąc przy tym dokonać ich podziału (analizy) na głoski ani ich zapisać. Termin "ślepota słowna"
pozostał
jeszcze w nazwach historycznych, niektórych instytucji o długoletniej
12
działalności.
5. Co to jest "pseudodysleksja"?
Pseudodysleksja to trudności w czytaniu i pisaniu, które nie mają specyficznego charakteru: nie ograniczają się tylko do czytania i pisania, nie mają specyficznych symptomów i nie są uwarunkowane parcjalnymi zaburzeniami funkcji psychoruchowych 2. Są one uwarunkowane zaniedbaniem środowiskowym, błędami dydaktycznymi szkoły, brakiem motywacji do nauki, przebywaniem w dwujęzycznym lub obcojęzycznym otoczeniu itp.
6. Jaki termin jest najczęściej używany na oznaczenie specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci?
Jest to termin "dysleksja rozwojowa". W 1917 roku w monografii J.
Hinshelwooda termin ten wprowadzony został po raz pierwszy dla oznaczenia trudności w uczeniu się u dzieci w pierwotnym sformułowaniu "dysleksja wrodzona" (congenital dysleksja). Termin
"dysleksja"
stosowany był już od 1887 roku przez R. Berlina, profesora ze Stuttgartu, lecz w przypadkach utraty zdolności do czytania u osób dorosłych. Dodanie do terminu "dysleksja" określenia: 'wrodzona"
czy
Zaburzenia parcjalne, cryli czśbiowe, dotyczące tylko niektdrych funkcji.
2
Funkcje psychoruchowe, cryli funkcje psychiczne (m.in.
spostrzeganie, pamięć,
uwaga), pozostające w ścisłym zwyzku z funkcjami ruchowymi.
24
"rozwojowa", wskazuje na fakt wczesnych uwarunkowań tych trudno-
ści, trwających od urodzenia, a nie nabytych w późniejszym okresie życia.
7. Jakie jeszcze inne nazwy można spotkać w literaturze na oznaczenie specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu?
Już w 1956 roku A. Drew podawał, że na określenie trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci zaproponowano w latach 1895-1955
czter-
naście różnych nazw. W latach 80. można było doliczyć się 28 różnych nazw. Jednak rekordy popularności bije termin dysleksja, stosowany w
różnych wariantach. Drugim, często używanym w krajach niemieckoję-
zycznych, jest termin legastenia wprowadzony przez P.
Ranschburga
w 1916 roku. Termin ten zdobył też pewną popularność w Polsce w okresie międzywojennym i tuż po wojnie, stosowany np. w publikacjach prof. S. Baleya.