uwzgl�dnionych v~i eksperymencie, wprowa si� na przemian ten aa~n czynnik eksperymentalny ~u�~ Milka c~yn~ik�w)...

Tote� wszystkie one s� 'v
w stosunku do siebie ok~~lon~rni "uk�aci~ma.: odniesienia". Technil~� t� mo�na przedstawi� w postaci �ast�pu j�ce~o schematu tr� tab. za-. chowuj�c przy tym. taksam� sgm~rolik�, jak w przedstawionym ju� schemacie grup rb~vnolych.
Tabel� ,st.~.~:~�~",""."`.~
Oy ~~py ~~~ ~~ - unia `"`�"
f wdania (1desY) tyoe~tkowe (zdn#en~) . ko�cowa wY�iki
_ I .v A ~..~i. = C Twz 3i'1
Cx WZ
II ~ B Twa Cx ~4 W3 i^
A C W
4 ~,~.~
y�si%~r uui bac `I~rtra: op cit., a 102. -~_ .._. _. , , _ . _ ._. __
Schemat ten uwzgl�dnia dwie klasy A i B, kt�re w r�nych okr~saeb ~~~ pe,�nx� na przenctfan b�d� to funkcj� klasy kontr9olnej; b~d~ funkcjklasy eksperymentalnej. I tak w pierwszym okresie, klas� ek$pe~
- rymeritaln� j�st klasa A, a klas� kontroln� klasa B. W drugim o�~e~sie nast�puje wymiana pe�nionych przez nich funkcji, tzn. klasa � jest I~la~� kontroln�, a klasa B --= klas� ekspery~rtentaln�. Badania pocz�tkowe i ko�cowe - jak wykazuje schemat ~- s� przeprowadzane dwukrotnie; czyli w pierwszym i drugim okrtsiE bada�. Przyjmuje si� przy tym; �e pomi�-' dzy dwoma tymi ukresami istnieje d�u~.~a nieco przerwa. Gdy przerwa taka nie istnieje, przeprowadzenie bada� pocz�tkowych w drugim okresie
~L6~ -. r, i
wydaje sf� zb~dne. ~ grzypadku takim;.punktem odniesienia dla ko�co - wydr bada� tego` pl~rcnit~" by� -_~~ynki bada� ko�cowych okresu - pierwszego. _
Ponadto technika rota~jn~i pr~ewiditje nauczanie ur klasach por�wnawezych przez tego s~rxreg~'; uczyeiela. W ten spos�b �liminuje si� wplyw osobowo�ci nk~czycieaa' na powodzenie lub niepowodzenie czynnika eksperynxentalnego:. '
~echtiika r�tacji jest �iew~tpiiwie lepszym sposobem organizowania i badania eksperymentalnego ni� unika grup r�wnoleg�ych. �#suwa bo- 'I wiem .trudno�ci, zwi��~tne a doborem klas, japie wyst�puj� w' Przypadku '1 innych technik eksp~~talnych. Dzi�ki rotacyjnemu przenoszeniu
czynnika eksper~inent-~Iittego do" ka�dej z uwzgl�dnionych w eksperymennie kla� - ieehni�~s ta pozwala na przypadkowy nawet dob�r klas por�vv. nawezych, nie Wyrz�dzaj�c tyr v~ti~kszej szkatty badaniom �ksperymentalnym. Nie jest oni jednak bez -zarzutu. Przede w�zystkim jest" bardzo trudna do z_astosov~ania-w nor~alnye�i warunkach �ycia szkoty i poch�ania du�o :czasu; Przy; ~,proyhadzeniu_ za� kilku czy�nik�w eksperymentalnych i PSY �cis�yrr~ ich kontrolulva~iit�� (jak we wzmiankowanym eksperymen
cie C. Kupisiewi�za na ~em8t niepowodze~_ szk�lnych), Czas potrzebny pa '1 ` ~eP~wadzez~ie ~~rt~~ntu adpowiedni~ si� zwi~~za. Mog� wyst~pi�r�wnie� tr~clno�cnatury psychologicznej: Tak na przyit�ad nauczyciel nie
zaws�e fiest w star�ie szyby pawi� si� na zupe�nie inne metoda pracy
~v tej samej�klasie, zw�aszcza je�li ma gorzej naucza� ni� poprzednio. . i Uczniowie natomiast, nauczani .przedtem lepszymi metodami, mog~ bogateliz~wa� gorszy aktualnie sty� pra�y nauczyciela. Wskutek tego -- rzecz
~,~t I _
jasna.--- osi�gn� dudo gorsze wyniki ni� w pienwsaym okresie bada�. P-o
dobna trudno�� zachodzi w prz~paidku wprowadzenia do klasy czynnika ~''I I ekspetymentaln~go y~ ci�gu zbyt kr�tkiego eza~su. W sytuacji takiej wi�k=
sze ~exa~ga�ovt~an% si� uczni�w w pracy szkolnej jest cz�sta wynikiem ~ I I~I samej- tylko atrakcyjno�ci ez~~ika eksperymentaineg�, kt�i� wprowa
dzony przez d�u�s�y okres czasu mo�e w grunc9e rzeczy okaza� si� gorszy nii tradycyjne metody nauczania.
Te i inne trudno�ci zwi�zarzqtechnik� rotacji, odstr�czaj� nieco pe dagog�W od jej zastosowan~ta. ~ Polsce na przyk�a'tl s� prawie nieznane Ir ~~ 4 eksperymenty pedagogiczne przeprowad�one w ten spflsbb. Pr�b� takich
bada� p�dj�li u nas m. in. C. Kup~e~wicz i B, Komorowski i7. W Zwi�zku Radzieckim ,ich gorliwyn rze~ie~i jest m: in. L. W. Zankow ~8.
Og�lnie rzecz bior�c mo�na powiedzie�, �e technika rotacji nie , jest ` I , metod� "doskanaht'" - jak twierdzi wielu wsp�~czesnych metodolog�w.
~~~~o~,l; "
it B. Komorowski, Ba~at~~ ~d recegcj4; ~rtaterialu naukatoego ao zakresie jaio-. logii polskiej tv studiach uaucx~e4~lskicht"Kwartalnik Pedagogiczny" 1f�62, nr 2.
f� L. w. Zankow, O ~1"zedmiocfe i.metttdach bada~t dydakt~czn~c33; Warszawa - ' 1967, s. 94 i nast.
I _
.. 161
;', i ,pff ~a jednak bardziej poprawna metod�ltigicz~ie, si� pozastale techniki
I' e~atalne. Godna jest przeto szerszego jej zaawia: 1~Io�na sewa�, �e tak ma�y znalaz�a odd�wi~k w wdaniach pedagogicznych e lio c~ba nie tylko w naszym kraju. ~ _
T e c h n i k a j e d n e j g r u p yjest nalz~i sk~tieexnvm...a~~~m ~.. _. ~~;, pr.~owadzenia bad~.elcs~rymerxtal ~cPam~ja,�a~nu~.i~.s3l,~n ._.___ t. St�d stanowi sama dla s3e�~e uk�ad odniesie�. Mufa~~ 'est to
Rzr~3aa dzi�ki zastos�waniu �T~ukrotnych~ bada�=:p�~kvrov~eh, mianoW penra~t~�pi~ czasu vi jednor�zowychad~..~�~ ..~.~n_~
sam eksperymentalny wprowadza sf� do klasy mi�dzy p~~vi_�i~zany~ bada tkowymi a b~dan~a~~~m~��stae�, w za�tosowaniu 1~niki jednej grupy ~wysta,1cz~ ogrt~iczy� sil da jednorazowych bada�
�tltowych i ko�cowych, rna~lowicie przed v~arovua~xenfeFn cennika a.,:
erymentalneg~o' i po . ~ewny~n mnie j lub bardziej d~ta. okresie jego orzystania w klasie. 2~asiosowani~ ~t�chniki hej wyra�a senat pi~ed- _ s~taawiony tab.~5.~~
Ta~bala S. Pod'~.t3~,�(r)..~_ ",
~~_~. 2,ramo: w. z.caye.lcl, Praca spAowd~ og, oto.-...:~~
.. 9z. ~ ~ .. . _ ...~ .. _....~.~._......,.....G.. .. . .,.....
Niew�tpliwym mank~ment�zn. t~chn~i .jedne-$ruPy jest to, �e ko�cowy Z�~~uy ~e~,v~ du�ej.mer_ze od czka �za~su: ilVskutek tegci nlg~~_._~~e ,wiadomo dok�ad_nie;wc� �p. �::ba_dan~�h~ani�e_a2kolnych uczru�w~est _dug�.-.a,~;tt~r�li?~g~z~ic~._z~~~~. (niezale�nie od metod ~auczau3aj; a costanowl konieczni",rezultat nowatorsk_ich_p~z~rn��,Eed�~-, gogicany~h Et . ezpnnika eksperymentalnego). Przeto technik� t� Trudna zale�i~ :jayis~o tnetvd~ badawcz� w �cis�ym znaczeniu tego s�owa. Niekt�rzy wr�cz; jak np. L;: ~i. Zankow, nie uwa�aj� jej w og�le za . godn� ~wa~i. . ze _ strony badac2a: Niemniej jednak mo�e okaza� si� ona _u_�yteezn~ cho~