Jak cię złapią, to znaczy, że oszukiwałeś. Jak nie, to znaczy, że posłużyłeś się odpowiednią taktyką.
3.4. Rola słuchuŃ w działalności praktycznej W działalności praktycznej u człowieka widzącego słuch nie odgrywa specjalnej i znaczącej roli. Jednak w przypadku braku wzroku zostaje on zniewolony do intensywnej pracy i przejęcia w pewnym zakresie jego funkcji. Już przy omawianiu znaczenia wzroku w praktycznej działalności człowieka zaznaczono, że zmysł słuchu współdziała ze zmysłem wzroku. I. M. Sołowjowa (1976, s. 22Ď) podkreśla wprawdzie, że głównym regulatorem i kontrolerem przy wykonywaniu ruchów jest analizator wzrokowy, to dodaje jednak, że: "W niektórych przypadkach funkcję regulującą spełnia głównie analizator słuchowy. Jednakże zwykle przy koordynacji oba te analizatory współpracują ze sobą (...) Przy "wyłączeniu" percepcji wzrokowej okazało się, jak ważną rolę odgrywa słuch jako kontroler i regulator działalności. Posługując się wzrokiem roli tej prawie nie dostrzegamy". Szczególnie regulująca i kontrolująca funkcja słuchu ujawnia się przy wykonywaniu czynności życia codziennego oraz czynności zawodowych. Dla przekładu można podać nalewanie płynu do szklanki przez niewidomego. W miarę napełniania się szklanki dźwięk towarzyszący nalewaniu ulega pewnym zmianom, które są dla niewidomego znaczącym sygnałem akustycznym. Podobnie zmiana dźwięku, którego źródłem jest praca maszyny, może być dla niewidomego pracownika sygnałem, że dany proces wkracza w nową fazę lub że maszyna zaczyna nieprawidłowo pracować. Mówiąc o znaczeniu wzroku w kształtowaniu nowych ruchów i czynności trzeba również zaznaczyć, że w bardzo wielu przypadkach demonstracji ruchu, który jest przedmiotem nauki, towarzyszy słowna instrukcja, wyjaśnienie. W niektórych przypadkach przy nauce nowych czynności, które opierają się na znanych, ukształtowanych ruchach, sama słowna instrukcja i objaśnienie wystarcza do opanowania nowej umiejętności praktycznej. A więc słuch, który odbiera bodźce akustyczne składające się na mowę dźwiękową, i w tym zakresie spełniać może znaczną rolę kompensacyjną. 3.5. Rola słuchuŃ w orientacji przestrzennej Znaczenie bodźców akustycznych w orientacji przestrzennej i poruszaniu się u człowieka widzącego jest niewielkie. Z reguły ich rola ogranicza się do sygnalizacji istnienia przedmiotu - przeszkody w polu percepcji słuchowej, o ile jest on źródłem dźwięku. A więc bodźce akustyczne zwracają tylko uwagę ludzi widzących na obecność danego przedmiotu w najbliższym otoczeniu, jeśli nie zauważyli go uprzednio za pomocą wzroku. Dla dokładnego zlokalizowania go używają natomiast wzroku. Dla niewidomych dźwięki mają wręcz zasadnicze znaczenie w orientacji przestrzennej, zwłaszcza; gdy chodzi o przestrzeń dużą. Obok wartości sygnalizacyjnej pozwalają one na spostrzeganie dokonywających się niektórych zmian w otoczeniu, jak również wykrywanie przeszkód od drodze i ustalanie dokładnej ich lokalizacji. Rozważając to zagadnie nie przede wszystkim trzeba rozstrzygnąć sprawę stosunku dźwięku do przestrzeni - czy bodźce dźwiękowe nie posiadając elementów przestrzennych mogą wywołać wyobrażenie przedmiotu (dwu- lub trójwymiarowego) albo określonej przestrzeni z takimi elementami, jak kierunek, odległość itd. Mówiąc o znaczeniu słuchu w kształtowaniu wyobrażeń przestrzennych, ogólnie trzeba stwierdzić, że jest ono o wiele większe dla niewidomych niż dla widzących, ale nie najważniejsze. W tym względzie główną rolę przypisują wyniki badań naukowych wrażeniom dotykowo ruchowym, a zwłaszcza gdy chodzi o przedmioty dostępne dla dotyku. Słuch ma natomiast swój poważny udział w kształtowaniu wyobrażenia przestrzeni dużej - wykraczającej poza możliwości percepcyjne dotyku. Chodzi tutaj mianowicie o duże pomieszczenia, np. halę produkcyjną czy tzw. przestrzeń otwartą, a więc przestrzeń, w której możliwe jest poruszanie się. (W. Swierłow, 1957, s. 71Ď). Znaczenie bodźców akustycznych dla orientacji przestrzennej niewidomych i wytwarzania wyobrażeń określonej przestrzeni u niewidomych można sprowadzić do: 1Ď) sygnalizacji istnienia w polu percepcji słuchowej przedmiotu - przeszkody będące źródłem dźwięku, 2Ď) ustalenia lokalizacji przedmiotu czy zjawiska będącego źródłem dźwięku, a więc kierunku i odległości od niewidomego, 3Ď) ustalenia odległości między niewidomym a przedmiotem znajdującym się w ruchu. 3.5.1. SygnalizowanieŃ przedmiotów i zjawisk Już samo zasygnalizowanie istnienia w polu percepcji słuchowej przedmiotu czy zjawiska ma dla niewidomego określone znaczenie. Wynika ono stąd, że
|
WÄ…tki
|