język kazachski i podwyższenie statusu języka kazachskiego (Pavlenko 2008: 22), oraz jego promocja wśród obywateli, na ten cel z budżetu państwa są...

Stan de jure
odbiega znacząco od stanu de facto: regulacje prawne gwarantują językowi kazachskiemu
odpowiedni status, jednak praktyka językowa w całym kraju, a szczególnie w okręgach
północnym i centralnym, charakteryzuje się absolutną dominacją języka rosyjskiego.
Wśród przedstawicieli narodowości nietytularnych (w tym mniejszości polskiej) procent
osób władających językiem kazachskim jest bardzo mały, natomiast większość
przedstawicieli narodowości kazachskiej jest bilingwalna.
Jak podają wyniki badań ankietowych z roku 2004, 52, 6 % obywateli Kazachstanu uznaje
za swój jÄ™zyk ojczysty jÄ™zyk kazachski, 38,7 – jÄ™zyk rosyjski, inne jÄ™zyki – 8,7 %, a w
porównaniu z rokiem 2000 wzrosła, choć nieznacznie, liczba osób władających językiem
państwowym (Шаукенова 2004)9. Sytuacja językowa w Kazachstanie i niewielkie rozszerzenie sfery użycia języka kazachskiego w ostatnich dwóch dekadach to nie tylko
kwestia prowadzonej przez rząd polityki językowej, ale również migracji ludności
7 Http://www.centralasia.ru/newsA.php?st+1185221100
8 H
ttp://www . Zonakz.net/articles/27350
9 Dane pochodzÄ… ze strony: www.cessi.ru/index.php?id=169
44
przeważnie rosyjskojęzycznej, znaczna część której po roku 1990 wyjechała z kraju, w latach 90. Kazachstan opuściła również część osób polskiego pochodzenia, w związku z
wejściem w życie w 1995 roku ustawy o repatriacji10
Jeżeli chodzi o pobieranie nauki w języku polskim to oferuje je zaledwie kilka uczelni
wyższych i to jedynie pod warunkiem wybrania polonistyki jako kierunku studiów. W
reszcie szkół oraz uniwersytetów językiem wykładowym jest język rosyjski, a ostatnio
coraz częściej kazachski, co stanowi znaczną barierę dla Polaków, mówiących zwykle w
po rosyjsku.
Do Kazachstanu są wysyłani nauczyciele polonijni, koordynacją ich wyjazdów zajmuje się
od 1 stycznia 2011 roku Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą w Warszawie
(ORPEG), podlegajÄ…cy Ministerstwu Edukacji Narodowej. W tym roku nauczycielom
polonijnym nie udaÅ‚o siÄ™ dotrzeć do Kazachstanu ze wzglÄ™du na problemy wizowo –
paszportowe11
W Kazachstanie nie ma szkół z polskim językiem nauczania, są placówki, w których są
klasy z dodatkowym językiem polskim, a reszta przedmiotów jest nauczana w języku
rosyjskim, języka polskiego uczą właśnie lektorzy przyjeżdżający z Polski. Oprócz tego
nauka języka polskiego jest w Kazachstanie dostępna w formie szkółek sobotnio-
niedzielnych oraz zajęć fakultatywnych przy parafiach rzymskokatolickich.
W badaniach ankietowych na potrzeby niniejszej pracy wzięło udział 9 respondentów z
Kazachstanu, w tym 6 kobiet i 3 mężczyzn, w wieku od 21 do 25 lat. Wszyscy ankietowani
byli studentami polskiego pochodzenia.
Aktualny status
Liczba
osób
Student
6
Absolwent uczelni
2
wyższej
Inny
1
Tabela 5. Respondenci z Kazachstanu: obecny status
10 Obecnie obowiÄ…zuje w kwestii reptriacji ustawa z dnia 9 listopada 2000r.:
http://www.mswia.gov.pl/wai/pl/56/1681
11 Informacje (z dnia 14 września 2011) pochodzą z witryny internetowej polscott24.com
45
Metryczka
Respondenci z Kazachstanu
2.5
Mężczyźni
wtó
Kobiety
n
2
edno 1.5
ps
1
ć rełe 0.5
k i pie 0
W
21
22
23
24
25
Liczba osób
Swój poziom znajomości języka rosyjskiego wszyscy badani określili jako native speaker.
Znajomość języka polskiego na poziomie native speaker zadeklarowała jedna osoba. 4
osoby zaznaczyÅ‚y, że znajÄ… jÄ™zyk polski na poziomie C2, 2 osoby – na poziomie C1, 1
osoba – na poziomie B2.2 osoby zaznaczyÅ‚y, że znajÄ… jÄ™zyk angielski na poziomie C1, 6
osób – na poziomie B2, i osoba – na poziomie A2.
2 respondentów deklaruje znajomość języka kazachskiego, w tym 1 osoba na poziomie A2,
druga – A1. Taki stan rzeczy jest przede wszystkim uwarunkowany trudnoÅ›ciÄ… jÄ™zyka
kazachskiego. Sytuacji w Kazachstanie nie sposób też porównać do sytuacji na Litwie,
gdzie język litewski, który też może sprawiać potencjalne trudności osobom z pierwszym
językiem słowiańskim, zajmuje jednak niekwestionowanie dominującą pozycję w kraju,
inny jest też kontekst historyczny. Język kazachski nie jest wśród młodzieży
rosyjskojęzycznej znany, mimo że jest obowiązkowo nauczany we wszystkich szkołach w
kraju. Jest to między innymi efekt tego, że stosowane w szkołach metodyki nauczania tego
języka pozostają nadal niedopracowane, a na zajęciach dominuje dydaktyka pamięciowa,
która w przypadku języka kazachskiego, będącego językiem aglutynacyjnym, który nie
należy ani do grupy języków słowiańskich, ani nawet do wspólnoty języków europejskich,
jest wyjątkowo trudny dla tej młodzieży, a więc jego nauczanie powinno się przede
wszystkim opierać na przybliżeniu reguł gramatycznych a nie dydaktyce pamięciowej.
WÅ›ród innych jÄ™zyków znanych respondentom pojawia siÄ™ jÄ™zyk niemiecki – znajomość
tego jÄ™zyka zadeklarowaÅ‚y 4 osoby, z których jedna osoba – na poziomie B2, 3 pozostaÅ‚e –
na poziomie A2.
46
8 respondentów uważajÄ…, że ich jÄ™zykiem ojczystym jest jÄ™zyk rosyjski, 1 osoba – jÄ™zyk polski i rosyjski. 8 osób twierdzi, że najlepiej wÅ‚ada jÄ™zykiem rosyjskim, 1osoba –
rosyjskim i polskim.
Swój poziom znajomości języka polskiego jeden ankietowany określa jako native speaker,
4 podaje poziom C2, 2 osoby – poziom C1, reszta osób wskazuje poziom B2.
Wszystkie osoby zaznaczyły, że w domu posługiwały się językiem rosyjskim, w tym jedna
dodatkowo zaznaczyła, że w języku polskim rozmawiała z babcią.
2 respondentów szacuje, że obecnie najczęściej używają języka rosyjskiego, reszta
zaznacza, że używa na przemian rosyjskiego i polskiego, tak samo często, różny jest
jedynie zakres użycia tych jÄ™zyków – w przypadku rosyjskiego prawie zawsze pojawia siÄ™
odpowiedź w kontaktach z rodziną, polski natomiast używany jest na uczelni, w pracy, w
miejscach publicznych. Oba języki używane są przez respondentów w kontaktach
prywatnych.
3 respondentów miało problem z określeniem wieku, w jakim rozpoczęli naukę języka
polskiego. 1 osoba podaje, że miała wtedy 15 lat, reszta osób podaje wiek od 5 do 10 roku
życia.