chwały największej...

Pod olbrzymim Arnoldem von Baden otoczonym przez piechotę kmiecą
utworzył się wał polskich trupów, on zaś, potężny i niezwalczony, stał nad nim, jak stoi słup
graniczny wkopany na wzgórzu, i kto zbliżył się do niego na długość miecza, marł jakby pio-
runem rażony.
Najechał go wreszcie sam Zawisza Czarny Sulimczyk, lecz widząc rycerza bez konia i nie
chcąc przeciw rycerskiemu prawu z tyłu nań uderzać, zeskoczył także z rumaka i począł nań
wołać z daleka:
– Zwróć, Niemcze, głowę i poddaj się alibo spotkaj ze mną!
A Arnold zwróciwszy się i poznawszy Zawiszę po czarnej zbroi i po Sulimie na tarczy
rzekł sobie w duszy:
„Śmierć idzie i moja godzina wybiła, albowiem jemu nikt nie odejmie się żywy. Gdybym
jednakże go zwyciężył, zyskałbym chwałę nieśmiertelną, a może i życie ocalił”.
To rzekłszy skoczył ku niemu i starli się jak dwie burze na ziemi trupami zasłanej. Lecz
Zawisza tak okrutnie siłą nad wszystkimi górował, że nieszczęśni to byli rodzice, których
dzieciom wypadło się z nim spotkać w boju. Jakoż pod cięciem jego miecza pękła kuta w
Malborgu tarcza, pękł jak gliniany garnek stalowy hełm i mężny Arnold padł z rozciętą na
dwoje głową...
*
Henryk, komtur człuchowski, ten sam najzawziętszy wróg polskiego plemienia, który za-
przysiągł, że póty dwa miecze każe przed sobą nosić, póki obu w krwi polskiej nie ubroczy,
wymykał się teraz chyłkiem z pola, jako lis wymyka się z otoczonego przez myśliwców ostę-
pu, gdy wtem zajechał mu drogę Zbyszko z Bogdańca. Krzyknął komtur widząc nad sobą
wzniesiony brzeszczot: Erbarme dich meiner! (oszczędź mnie) – i złożył z przestrachu ręce,
co usłyszawszy młody rycerz nie zdołał już wprawdzie wstrzymać ręki i rozmachu, ale zdołał
przekręcić miecz i płazem tylko w spasły, spotniały pysk komtura uderzył. I rzucił go potem
247
swemu giermkowi, który założywszy mu powróz na szyję powlókł go jak wołu tam, dokąd
spędzano wszystkich jeńców krzyżackich.
*
A stary Maćko szukał wciąż na krwawym pobojowisku Kunona Lichtensteina – i szczęsny
we wszystkim dnia tego los dla Polaków wydał go wreszcie w jego ręce w zaroślach, w któ-
rych przytaiła się garść uchodzących ze strasznego pogromu rycerzy. Blask słońca, który od-
bił się w zbrojach, zdradził ich obecność przed pościgiem. Padli wraz wszyscy na kolana i
poddali się natychmiast, lecz Maćko dowiedziawszy się, iż wielki komtur Zakonu znajduje się
między jeńcami, kazał go stawić przed sobą i zdjąwszy hełm z głowy zapytał:
– Kunonie Lichtensteinie, zali poznajesz mnie?
A on zmarszczył brwi i utkwiwszy oczy w oblicze Maćka rzekł po chwili:
– Widziałem cię na dworze w Płocku.
– Nie – odpowiedzaił Maćko – widziałeś mnie przedtem. Widziałeś mnie w Krakowie,
gdym cię błagał o życie mego bratanka, który za nierozważny napad na ciebie na utratę gardła
był skazan. Wówczas to ślubowałem Bogu i zaprzysiągłem na rycerską cześć, iż cię odnajdę i
spotkam się z tobą śmiertelnie.
– Wiem – odparł Lichtenstein i wydął dumnie usta, chłociaż zarazem pobladł mocno – ale
jeńcem twoim teraz jestem i zhańbiłbyś się, gdybyś miecz na mnie podniósł.
Na to twarz Maćka ściągnęła się złowrogo i stała się zupełnie do paszczy wilczej podobna.
– Kunonie Lichtenstein – rzekł – miecza na bezbronnego nie wzniosę, ale to ci powiadam,
że jeśli walki mi odmówisz, tedy cię każę jak psa na powrozie powiesić.
– Nie mam wyboru, stawaj! – zawołał wielki komtur.
– Na śmierć, nie na niewolę – zastrzegł raz jeszcze Maćko.
– Na śmierć.
I po chwili starli się z sobą wobec niemieckich i polskich rycerzy. Młodszy i zręczniejszy
był Kunon, lecz Maćko tak dalece siłą rąk i nóg przeciwnika przewyższał, że w mgnieniu oka
obalił go na ziemię i kolanem brzuch mu przycisnął.
Oczy komtura wyszły z przerażenia na wierzch.
– Daruj! – jęknął wyrzucając ślinę i pianę ustami.
– Nie! – odpowiedzał nieubałgany Maćko.
I przyłożywszy mizerykordię do szyi przeciwnika pchnął dwukrotnie, a tamten zacharczał
okropnie; fala krwi buchnęła mu ustami, drgawki śmiertelne wstrząsnęły jego ciałem, po
czym wyprężył się i wielka uspokoicielka rycerzy uspokoiła go na zawsze.
*
Bitwa zmieniła się w rzeź i pościg. Kto nie chciał się poddać, zginął. Wiele bywało w
owych czasach na świecie bitew i spotkań, ale nikt z żywych ludzi nie pamiętał tak straszli-
wego pogromu. Padł pod stopami wielkiego króla nie tylko Zakon krzyżacki, ale i całe Niem-
cy, które najświetniejszym rycerstwem wspomagały oną „przednią straż” teutońską, wżerają-