Jak cię złapią, to znaczy, że oszukiwałeś. Jak nie, to znaczy, że posłużyłeś się odpowiednią taktyką.
, szczególnie za
na przełomie lat 80. i 90. Wykładano wówczas i Ry . 124. Oprawa Conclusiones Universitatis Cracoyiensis, obja niano antyczne utwory Horacjusza, Owidiusza, XV wiek (Archiwum Uniwersytetu Jagiel o skiego). Wergilego, Terencjusza, Lukana, Stacjusza, Juvena- lisa, Marcjalisa, Tribullusa, Propercjusza, Plauta, ale interesowano si tak e współczesnymi humanistycznymi dziełami Pomponiusa Letusa, pr dy Francesca Filelfa, Leonarda Aretina, Marcantonia Cocciusa Sabelika. Do entuzjastów tych humanistyczne w uniwersytecie autorów, ale i ich na ladowców, zaliczano: Stanisława Biel , Jana z O wi cimia, Jakuba z Gostynina, Stanisława Seliga. Jednocze nie uduchowiony Jan z K t tworzył dzieła w duchu tradycyjnej pogł bionej religijno ci. W murach uniwersytetu cierało si stare z nowym; obok entuzjastów humanistycznych nowo ci czynni byli zwolennicy utrwalonych scholastycznych metod nauczania. Przeciwie stwa ideologiczne szły w parze (chocia si nie pokrywały) ze zró nicowaniem narodowo ciowym. Uczelnia krakowska była mi dzynarodowym centrum nauki, promieniuj cym na cał rodkow Europ . Katedry uniwersyteckie obejmowali przybysze z zagranicy, wychowankowie szli wykłada na obcych uniwersytetach, zdobywaj c tam cz sto najwy sze stanowiska. Sale wykładowe wypełniała wieloj zyczna rzesza studentów. Poza Polakami wywodz cymi si z ziem Korony najliczniejsi byli l zacy, a w dal- Ryc. 125. Jedna z kart Conclusiones Universitatis Cracoviensis, XV wiek (Archiwum UJ). SZCJ kolejno ci - W grzy, 188 L — Społecze stwo polskie XV wieku i jego przemiany Jan Długosz Jan Długosz, najznakomitszy historiograf polskiego redniowiecza, urodził si w 1 4 1 5 roku w małopolskiej Brze nicy w rodzinie rycerskiej, jako syn Jana i Beaty z Borowna. Wychowywał si w patriotycznej atmosferze, w tradycji zwyci stwa grunwaldzkiego, którego uczestnikami byli jego ojciec oraz stryj Bartosz, pleban z Kłobucka, kapelan Jagieł y. Wykształcenie uzyskał w szkole parafialnej w Nowym Mie cie Korczynie, nast pnie w Uniwersytecie Krakowskim (1428-1431), gdzie nie zdobył jednak adnego stopnia naukowego. W wieku 16 lat wst pił w słu b biskupa krakowskiego Zbigniewa Ole nickiego, pełni c kolejno funkcje notariusza, sekretarza, kanclerza oraz zarz dcy maj tku bis-Tablica fundacyjna Jana Długosza z Domu kupstwa. W 1440 roku przyj ł Psałterzystów na Wawelu (obecnie wmuro- wi cenia kapła skie, ale ju od ' . .„„ , i_ i , ., • i Jan Długosz wg Jana Mat ki 1436 roku był kanonikiem kra- ' wana w cian Domu Długosza od strony ul. Podzamcze) kowskim; w pó niejszych latach otrzymał kanonie w Sandomierzu, Kielcach, Wi licy i w Gnie nie. Jako powiernik Ole nickiego przywiózł mu w 1449 roku z Rzymu kapelusz kardynalski, a w 1451 roku reprezentował kardynała wobec króla w sporze mi dzy Polsk i Litw o Woły . Wraz z Janem Bigotem pielgrzymował do Ziemi wi tej. Długosz podzielał pogl dy Ole nickiego na temat dominuj cej roli Ko cioła w pa stwie. W kontek cie sporu kardynała z królem Kazimierzem Jagiel o czykiem znalazł si w opozycji do monarchy. Konflikt ów wzmógł si po mierci jego protektora, gdy Długosz jako zwolennik zwalczanego przez Kazimierza kandydata do biskupstwa krakowskiego Jakuba Siene skiego naraził si na gniew władcy, stracił swój dom oraz warsztat pracy w Krakowie i musiał szuka schronienia na dworach mo nych przyjaciół: w Mel-sztynie i Pi czowie. Mimo to Kazimierz, doceniaj c gł bok erudycj i prawo charakteru Jana Długosza, mianował go w 1467 roku nauczycielem i wychowawc swych synów. Wykorzystywał go równie w misjach dyplomatycznych podczas wojny Wieniawa, herb Jana Długosza trzynastoletniej oraz w poselstwach do Czech i W gier (1467,1469,1473,1478). z fasady ko cioła w W1471 roku najstarszy z wychowanków Długosza, Władysław, obejmuj c tron czeski Raciborowicach zamierzał uczyni go arcybiskupem praskim. Układ sił polityczno-religijnych w Czechach uniemo liwił ów zamiar. Przed mierci otrzymał Długosz nominacj na arcybis- kupstwo lwowskie, nie zdołał jednak obj tej godno ci. Zmarł w 1480 roku. Znaczne dochody uzyskane w ci gu ycia obracał Długosz na fundacje ko cielne. Wzniósł ko cioły w Odechowie, Szczepanowie, Chotlu i Raciborowicach. Sprowadził paulinów na Skałk w Krakowie, a probostwo w Kłobucku Autograf pierwszej strony Histori Polski Długosza (Biblioteka Czartoryskich w Krakowie) p rzekształcił w konwent kanoników regularnych. Nie po- 189 J Dzieje Polski pó no redniowiecznej —————— wiódł si natomiast jego plan sprowadzenia do Krakowa kartuzów. Zało ył dwie bursy akademickie dla prawników przy uniwersytecie, współdziałał w odnowieniu bursy „artystów" i fundacji bursy w gierskiej przy ulicy Brackiej. Najwi kszy powód do chwały Jana Długosza stanowi jednak jego działalno pisarska. W ród jego dzieł na
|
Wątki
|