Jak cię złapią, to znaczy, że oszukiwałeś. Jak nie, to znaczy, że posłużyłeś się odpowiednią taktyką.
część oraz wąskie pasy pobrzeża są poddane wpływom wilgotnych mas powietrza przynoszącym wysokie opady atmosf.), co powoduje, że ponad połowa Australii cierpi na niedostatek wilgoci; okresowo występują długotrwałe susze, jak np. wlatach 1895-1903, 1958-68, 1982-83.
Obszary bezodpływowe stanowią ok. 60% pow. kontynentu; liczne suche koryta lub łożyska wypełniają się wyłącznie wporze deszczowej; po okresie wezbrań stopniowo tracą wodę wpiaskach lub zwietrzelinie skalnej; do zlewiska O.Indyjskiego należy ok. 30% pow., do zlewiska O.Spokojnego - 9%; najlepiej jest rozwinięty system rzeczny Murray-Darling, zasilany przez zanikające wokresie suszy dopływy; ustrój rzek na ogół zjednym maksimum wciągu roku; wrzekach na pn.-wsch. wporze letniej, na pd. iwsch. - jesienią lub zimą; największe jez.: Eyre, Torrens iGairdner wporze suchej pokrywają się grubą warstwą soli; liczne jeziora na Wyż. Zachodniej napełniają się wodą wyłącznie po deszczach; na niz. Nullarbor niewielkie jeziora krasowe; duże znaczenie dla gospodarki Australii mają podziemne zbiorniki wodne (Wielki Basen Artezyjski); wody artezyjskie lub subartezyjskie są silnie zmineralizowane, często mają podwyższoną temperaturę; wniektórych miejscach występują samoczynne wypływy. Świat roślinny Australia stanowi osobne państwo roślinne (Australis) oswoistej florze, zdużą liczbą endemitów (np. 750 gat. eukaliptusów i450 gat. akacji); wzbiorowiskach roślinnych przeważają formacje charakterystyczne dla klimatów suchych igorących. Wnętrze kontynentu zajmują pustynie piaszczyste (bez roślinności) oraz półpustynie ze słonoroślami ikolczastymi krzewinkami (karłowate akacje, eukaliptusy, kazuaryny, łobody iin.) tworzące tzw. skrub. Pustynie ipółpustynie graniczą, zwł. od pn., ze stepami twardolistnych traw. Na pn. stepy przechodzą wsawanny, ate - wlasy monsunowe; wybrzeża pd.-wsch. ipd.-zach. porastają lasy wawrzynolistne izimozielone zarośla. Odrębna jest roślinność wsch. części Australii: na obszarach odużych opadach (gł. płw. Jork) rosną wiecznie zielone lasy podrównikowe (figowce, palmy, pandanusy, liany iepifity), ana wybrzeżach pn. - namorzyny; dalej na pd., wgórach, występują wiecznie zielone lasy araukarii inotofagusów (buk pd.), natomiast na najwyższych wzniesieniach Alp Australijskich - roślinność alpejska. Plagą gospodarczą Australii są zawleczone tu imnożące się opuncje. Świat zwierzęcy Obszar Australii zTasmanią iNową Gwineą tworzy pod względem zoogeogr. krainę australijską, oswoistej faunie, która wytworzyła się wskutek wczesnego (od początku trzeciorzędu) odizolowania Australii od innych kontynentów. Fauna kręgowców jest stosunkowo uboga, np. ssaki łożyskowe są reprezentowane przez nietoperze, psa dingo inieliczne gryzonie (z endemicznym gat. bobroszczura); b.liczne natomiast są torbacze - silnie zróżnicowane, zreguły gat. endemiczne (np. kangury, koala, kret workowaty, wilk workowaty, wombaty); 2 rodziny - kolczatki idziobak - to stekowce, rzadki inajosobliwszy rząd wśród ssaków; fauna ptaków b.bogata, najciekawsze są: emu, kazuary, lirogony, altanniki, papugi iptaki rajskie. Wichtiofaunie osobliwością jest endemiczny rogoząb, jeden z3 rodzajów ryb dwudysznych. Ochrona środowiska W1863 wydano na Tasmanii pierwszą ustawę chroniącą krajobraz austral.; 1879 utworzono pierwszy wAustralii (drugi na świecie) park nar., na pd. od Sydney nad zat. Port Hacking (ob. Park Nar. Royal, 15 tys. ha); wlatach 50. i60. poszczególne stany uchwaliły wiele aktów prawnych dotyczących przestrzennego planowania, ochrony powietrza, wód, gruntów ilasów; 1972 została powołana Austral. Rada Środowiska (Australian Environment Council) skupiająca ministrów do spraw ochrony środowiska zposzczególnych stanów; federalnym organem odpowiedzialnym za sprawy ochrony środowiska jest min. spraw wewn. iśrodowiska, którego zadaniem jest koordynacja działalności iudzielanie pomocy władzom stanowym wzakresie ochrony środowiska iprzyrody. W1988 było wAustralii 1370 terenów chronionych ołącznej pow. ok. 28,2 mln ha, tj. ok 3,7% pow. (na Tasmanii - 14%), wtym 154 parki nar. opow. 10 tys. ha iwięcej; na Listę Świat. Dziedzictwa Przyr. iKult. UNESCO zostały wpisane: Wielka Rafa Koralowa, wyspa Lord Howe, Park Nar. Kakadu (część rezerwatu Arnhem Land), region wyschniętych jezior Willandra, parki nar. wzach. Tasmanii, fragmenty lasów tropik. na pn. wybrzeżu Nowej Pd. Walii oraz święte góry ludności rdzennej: Ayers Rock iOlga (Park Nar. Uluru). Regiony fizyczno-geograficzne Australia Zachodnia, Niz. Środkowoaustralijska iG. Wschodnioaustralijskie. AZJA Na odcinku ik. 3000 km graniczy z Europą Afrykę od Azji oddziela przesmyk Sueski Amerykę Płn. od Azji oddziela cieśnina Beringa ? Australię od Azji oddziela granica umowna (ale jest chyba jakiś pas anomali magnetycznych) ok 150 deg. - rozciągłość E-W Azji Azja to kontynent oblany wieloma morzami (Ocean Arktyczny w tym przedmiocie jest częścią Oceanu Atlantyckiego) Azję oblewają morza: -od północy: Morze (Ocean) Arktyczny, Morze Karskie, Morze Łaptiewów, Morze Wschodniosyberyjskie, Morze Czukockie,
|
WÄ…tki
|