X


Rozdzia� 6 JOANNA MODRZEJEWSKA-LE�NIEWSKAKONFLIKTY AFGA�SKIE 1839-1919Pierwsze zetkni�cie Brytyjczyk�w z Afganistanem nast�pi�o, zanim jeszcze dla...
Jak cię złapią, to znaczy, że oszukiwałeś. Jak nie, to znaczy, że posłużyłeś się odpowiednią taktyką.

Pierwsi Brytyjczycy �odkrywaj�cy" pa�stwa Azji Centralnej docierali w te rejony gnani ciekawo�ci� �wiata i ch�ci� poznania tajemniczych, owianych legend� krain.
Je�eli Wielka Brytania a� do ko�ca XVIII wieku nie wykazywa�a wi�kszego zainteresowania Afganistanem, kt�ry p�niej ur�s� do roli g��wnego bastionu obronnego Indii, to oboj�tno�� t� mo�na t�umaczy� powszechnym w�wczas mniemaniem, i� atak na posiad�o�ci brytyjskie w Indiach mo�e nast�pi� wy��cznie od strony morza. Dlatego te� fortyfikowano Wybrze�e Malabarskie i Wybrze�e Ko-romandelskie, nie my�l�c o zabezpieczeniu Indii od strony l�du.
Taki system obronny poddano krytyce i zmieniono w zwi�zku z indyjskimi planami Napoleona, kt�ry trzykrotnie pr�bowa� zorganizowa� wojskow� ekspedycj� do Indii. Pierwsz� pr�b� Bonaparte podj�� w 1798 roku, kiedy usi�owa� zbuntowa� przeciwko Wielkiej Brytanii w�adc�w indyjskich. Druga pr�ba przypad�a na czasy, kiedy Napoleon by� ju� konsulem (1801) i my�la� o podboju Indii w sojuszu z Rosj�. Pewne dzia�ania zosta�y przedsi�wzi�te, lecz �mier� cara Paw�a I po�o�y�a kres tym zamierzeniom. Trzeci� pr�b� podboju Indii, tym razem w sojuszu z Persj�, podj�� Napoleon w 1807 roku. Zbli�enie Francji i Persji sk�oni�o Anglik�w do podj�cia rokowa� o zawarcie sojuszu z Sikhami i Afga�czy karni.
Do Afganistanu przyby�a misja brytyjska, na kt�rej czele sta� Mountstuart Elphistone. Rokowania, przebiegaj�ce ze znacznymi oporami, zako�czy�y si� w czerwcu uk�adem, na mocy kt�rego zaatakowanie przez Persj� lub Francj� brytyjskich posiad�o�ci w Indiach postawi�oby Afganistan w roli sojusznika Londynu. Nawi�zuj�c kontakty z szachem Szud��, Brytyjczycy postawili na z�e-
go konia. Wkr�tce po zawarciu uk�adu, w 1810 roku, szach Szud�� zosta� obalony przez swoich braci i uda� si� na wygnanie do Indii.
Lata trzydzieste XIX wieku przynios�y zmian� uk�adu si� w bezpo�rednim s�siedztwie Afganistanu. W granicz�cej z nim Persji zacz�y dominowa� wp�ywy rosyjskie, zw�aszcza po podpisaniu w 1828 roku traktatu w Turkmanczaj. Rosjanie wyobra�ali sobie, �e w razie zaj�cia przez Persj� Heratu nast�pnymi trofeami b�d� Kabul i Kandahar. Rosja uzyska�aby wtedy mo�liwo�� penetracji terytori�w afga�skich.
Obserwuj�c poczynania Rosjan, Brytyjczycy d��yli do uprzedzenia zagro�enia. W�asne interesy w Afganistanie zamierzali zabezpieczy� poprzez osadzenie na tronie pos�usznego im w�adcy. Znalaz� si� taki kandydat. Co wa�niejsze, gor�co popar� t� inicjatyw�. By� to zdetronizowany szach Szud��. Otrzyma� odpowiednie fundusze na zaci�g wojsk i na czele trzytysi�cznej armii w lutym 1833 roku przekroczy� Indus i zaj�� Shikarpur. Po roku wojska jego rozros�y si� do dwudziestu tysi�cy. Z armi� t� pomaszerowa� na Kandahar. W czerwcu 1834 roku przyby� z odsiecz� pod Kandahar, obl�ony przez armi� Szud�y, Dost Muhammad emir od 1826 roku. Po nadej�ciu wojsk Dosta Szud�� cofn�� si� i nie przeszkodzi� w ich po��czeniu z garnizonem w Kandaharze. Po trwaj�cych par� dni potyczkach, pretendent, widz�c, �e jego rachuby zawiod�y, pozostawi� wojsko i wr�ci� do Indii.
W kwietniu 1836 roku przyby� do Indii nowy gubernator generalny George Eden Auckland. Dost Muhammad zwr�ci� si� do niego z pro�b� o pomoc przeciwko atakuj�cym Herat Persom i Sikhom, kt�rzy w 1834 roku zaj�li Peszawar. Auckland znalaz� si� w bardzo niezr�cznej sytuacji, gdy� Rand�it Singh, przyw�dca Sikh�w, by� sojusznikiem Kompanii Wschodnioindyjskiej. Gubernator odm�wi� wi�c pomocy Dostowi Muhammadowi, porozumia� si� natomiast z Sikhami. Ponownie pos�u�ono si� szachem Szud��. W 1838 roku zawarto tr�jstronny uk�ad, w kt�rym przewidywano osadzenie Szud�y w Kabulu, uznanie posiad�o�ci Rand�ita Singha i przekazanie Sindu (kraina w dzisiejszym po�udniowym Pakistanie) pod wp�ywy brytyjskie.
Wątki
Powered by wordpress | Theme: simpletex | © Jak cię złapią, to znaczy, że oszukiwałeś. Jak nie, to znaczy, że posłużyłeś się odpowiednią taktyką.

Drogi uĚźytkowniku!

W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.

Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.

 Tak, zgadzam się na nadanie mi "cookie" i korzystanie z danych przez Administratora Serwisu i jego partnerĂłw w celu dopasowania treści do moich potrzeb. Przeczytałem(am) Politykę prywatności. Rozumiem ją i akceptuję.

 Tak, zgadzam się na przetwarzanie moich danych osobowych przez Administratora Serwisu i jego partnerĂłw w celu personalizowania wyświetlanych mi reklam i dostosowania do mnie prezentowanych treści marketingowych. Przeczytałem(am) Politykę prywatności. Rozumiem ją i akceptuję.

Wyrażenie powyższych zgód jest dobrowolne i możesz je w dowolnym momencie wycofać poprzez opcję: "Twoje zgody", dostępnej w prawym, dolnym rogu strony lub poprzez usunięcie "cookies" w swojej przeglądarce dla powyżej strony, z tym, że wycofanie zgody nie będzie miało wpływu na zgodność z prawem przetwarzania na podstawie zgody, przed jej wycofaniem.