Jak cię złapią, to znaczy, że oszukiwałeś. Jak nie, to znaczy, że posłużyłeś się odpowiednią taktyką.
Jako mały kraj Portugalia nie mogła kolonizować swą ludnością zdobytych czy podporządkowanych sobie terenów. Jednocześnie w metropolii występowały ujemne skutki nastawienia się gospodarki głównie na zyskowny handel kolonialny oraz odpływu ludności bardziej przedsiębiorczej. Podupadały dające mniej korzyści rolnictwo i rzemiosło, co z kolei osłabiało Portugalię jako całość, a więc zarówno na morzach jak i w koloniach. Na tle wielkiej aktywności zamorskiej skromniej wyglądały dzieje samej Portugalii w Europie. Nawet handel przywiezionymi korzeniami, z Lizbony przechodził w obce ręce, głównie Holendrów. Jeszcze mniej miała do powiedzenia Portugalia w dziedzinie polityki europejskiej, chyba że występowała w latach 1580-1640 jako prowincja wielkiej monarchii hiszpańskiej, biorąc bierny udział w jej rozgrywkach europejskich.
W polityce wewnętrznej panowanie Jana II (1481-95) odznaczało się umocnieniem silnej władzy monarszej kosztem możnych i rozpoczęciem wielkich wypraw odkrywczych, czego wyniki w formie stworzenia imperium zamorskiego z Indiami, Malakką i Brazylia mógł zbierać jego następca Emanuel I (1495-1521). Za okres szczytowego rozwoju Portugalii uważa się czasy panowania Jana III (1521- 57). Zyski z handlu korzeniami i eksploatacji kolonialnej wzmocniły monarchię, która rozbudowała biurokrację i wprowadziła inkwizycję (1533), prześladując Żydów. Jednocześnie zreorganizowano posiadłości zamorskie, tworząc rozbudowaną administrację w Brazylii i likwidując niektóre trudne do utrzymania i mało użyteczne posiadłości w Afryce. Ciężar utrzymania imperium zamorskiego zaczął wkrótce przekraczać siły małego kraju, co uwidoczniło się za panowania Sebastiana (1557-78) i Henryka (1578-80). Wprawdzie literatura - Comoens (1524-80) w Luisia-dzie, Castanheda (1500-59) w Historii odkrycia Indii przez Portugalczyków - sławiła wielkie czyny swego narodu, ale wojska hiszpańskie położyły w 1580 r. kres niepodległości kraju, a Filip II jako syn i spadkobierca Izabeli portugalskiej zagarnął koronę. Za okres panowania hiszpańskiego miała Portugalia zapłacić nie tylko utratą własnego rządu, ale stratami, które były konsekwencją polityki zagranicznej Hiszpanii. Port w Lizbonie, formalnie zamknięty dla Holendrów walczących z Hiszpanią, skierował statki holenderskie na dalekie szlaki, dotąd uczęszczane przez Portugalczyków, co doprowadziło do zajęcia przez Zjednoczone Prowincje najcenniejszych posiadłości portugalskich - wysp Archipelagu Malajskiego. Odkrycie Ameryki Wyprawy odkrywcze Hiszpanów nie były przygotowane ani tak planowo, ani przemyślane tak dokładnie, jak wyprawy portugalskie. Wprawdzie zjednoczenie Hiszpanii i wyparcie Maurów z Półwyspu Pirenejskiego doprowadziło Hiszpanów -do brzegów Afryki, a w 1479 r. opanowali oni Wyspy Kanaryjskie, ale wyprawa genueńczyka Krzysztofa Kolumba (1436-1506) miała charakter dość przypadkowy. Zapewne dzieło Piotra d'Ailly, Imago Mundi (148 3), w którym mowa była o możliwości opłyniecia Ziemi, podsunęło Kolumbowi pomysł dotarcia do Indii drogą na zachód. Próby uzyskania poparcia i środków na wy- , 27 Rekonstrukcja żaglowca Kolumba "Santa Maria" prawe ze strony Portugalii nie dały wyników i dopiero zabiegi u królowej Hiszpanii Izabeli Kastylijskiej (1451-1504) przyniosły pozytywny rezultat. Kolumb otrzymał flotylle złożoną z 3 karawel, dostarczonych przez armatorów braci Pinzon. Wyruszywszy 3 sierpnia 1492 r. z portu hiszpańskiego Palos, dotarł 12 października 1492 r. do jednej z wysp archipelagu Bahama (datę ową uważa się za moment odkrycia Ameryki), a 27 października 1492 r. do Wielkich Antyli, Kuby, potem Hispanioli (San Domingo). W 1493 r. powtórzył swą wyprawę, docierając do Hispanioli; tym razem przewiózł tu około 1500 ludzi i założył pierwszą europejską kolonię na półkuli zachodniej. W trzeciej podróży (1498) również na Hispaniolę, dotarł do brzegów Ameryki Ppłudniowei (ujście Orinoko).
|
WÄ…tki
|