Analiza przedstawień na pieczęciach ogranicza się głównie do kwestii formalnych i chronologicznych...

Jak cię złapią, to znaczy, że oszukiwałeś. Jak nie, to znaczy, że posłużyłeś się odpowiednią taktyką.

Poszczególne ujęcia porównuje się z materiałem z innych obszarów i epok; w ten sposób udało się zdziałać bardzo wiele w kierunku ustalenia proweniencji różnych składników.
Dyskusja na ten temat jest o tyle istotna, że owe składniki występują zarówno w czasach przed powstaniem państwa mitannijskiego, jak i po jego upadku; zwłaszcza w sztuce średnio- i neoasyryjskiej spotykamy je bardzo często na reliefach pałaców w stolicach nad Tygrysem.
Dawniejsi autorzy uważali, że niektóre elementy omawianej gliptyki są tworem charakterystycznym dla sztuki mitannijskiej. Na przykład takim symbolem miało być uskrzydlone słońce, jednakże później wykazano, że ten znak, rozpowszechniony także w Syrii i Anatolii, jest
zapożyczony z Egiptu. Warto wspomnieć, że z tego kraju pochodzi również bardzo częsty w Syrii znak anch, podobny do krzyża i symbolizujący życie; także i on występuje na pieczęciach mitannijskich.
Popularnym motywem było święte drzewo, znane również jako drzewo życia. Pojawia się ono w wielu postaciach, od naturalis-tycznej, przypominającej palmę, po silnie stylizowane, wręcz abstrakcyjne. Symbol ten znano już w trzecim tysiącleciu, ale właśnie w Mitanni odżył on na nowo; zapewne wyrażał jakąś ideę religijną szczególnie bliską mieszkańcom tego państwa. Święte drzewo przejęli Asyryjczycy. Zdaniem pewnych autorów, w religii i sztuce asyryjskiej miało ono ucieleśniać boga Aszura. 182 Bardzo częste są rozmaite twory mieszane i fantastyczne, na przykład ludzie-byki, sfinksy, skrzydlate demony itp. Motywy te wywodzą się przeważnie ze sztuki mezopotamskiej trzeciego tysiąclecia, jednakże w gliptyce mitannijskiej zyskują one wiele dzięki nowej stylizacji i układom kompozycyjnym. Wyróżnia się również przejawy wpływów syryjskich i egipskich; te ostatnie dotarły do Mitanni za pośrednictwem Syrii. Ich wyrazem są na przykład sfinksy żeńskie, zwykle występujące parami, a także scena mitologiczna przedstawiająca sfinksa i lwa. Charakterystyczną cechą wielu pieczęci jest maska Huwawy — schematycznie ujęta twarz mężczyzny z rozdzieloną pionowymi kreskami brodą, zakończoną dwoma lokami. Ten pospolity w sztuce Wschodu Starożytnego temat osiągnął w Mitanni postać klasyczną. Przypomnijmy, że nawiązuje on do mitów o potworze, którego ojczyzną miały być porośnięte cedrami góry Syrii. Za pomysł mitan-nijski uważa się również scenę, w której skrzydlaty demon dokonuje obrzędu magicznego nad świętym drzewem, albo też stoi przed czymś w rodzaju laski zwieńczonej symbolem słonecznym. Częstokroć para skrzydlatych geniuszy flankuje jakiś przedmiot, który stanowi oś przedstawienia. Motyw ten przeniknął do sztuki średnio- i neoasyryjskiej, spotyka się go już na pieczęciach średnioasyryjskich (XIV—XII wiek).
Pieczęcie mitannijskie i ich odciski odnajdywano w całej Azji Zachodniej, przeważnie w krajach Lewantu; dzisiaj stanowią o-zdobę wielu muzeów i kolekcji prywatnych. W Grecji, w tak zwanym Pałacu Kadmosa w beockich Tebach, odkryto w 1963 roku skarb złożony z 36 pieczęci cylindrycznych z lapis-lazuli, w epoce brązu tworzywa cenniejszego niż złoto. Jest między nimi pięć pieczęci mitannijskich. Edith Porada przypuszcza, że ten bezcenny skarb, zgromadzony w trakcie wojen i grabieży, został przekazany przez króla asyryjskiego Tukultininurtę I w celu pozyskania na zachodzie sojusznika przeciw imperium hetyckiemu. Interpretacja ta, wziąwszy pod uwagę kontekst archeologiczny, w jakim odnaleziono skarb, oraz dane historyczne, wydaje się prawdopodobna. Nasuwa się przy tym inne przypuszczenie, mianowicie, że nie Mykeny, lecz Teby stanowiły główny ośrodek zagadkowego państwa Ahhijawa, z którym próbowali się porozumieć Asyryjczycy i którego nazwę łączy się z opiewanymi przez Homera Achajami.
Powróćmy jeszcze do znalezisk z pałacu mitannijskiego w Tali Brak. Stwierdzono tam liczne dowody znajomości trudnych ówczesnych technologii; uzyskiwane surowce były następnie stoso-133
wane z wielkim artyzmem. Jako przykład mogą służyć fragmenty naczyń szklanych zdobionych wielobarwną intarsją. Unikalny charakter mają wzory ułożone z małych różnokolorowych kuleczek szklanych, naśladujące technikę granulacji w złotnictwie. O tym, że dzieła te wytwarzano na miejscu, świadczą zachowane ślady wytapiania szkła. Przetrwały też naczynia alabastrowe i terakotowe, częściowo egipskiego pochodzenia. Inna grupa naczyń przypomina ceramikę hetycką z tego okresu. Dane te wskazują na istnienie rozległych kontaktów handlowych lub dyplomatycznych i zdają się potwierdzać przypuszczenie, że miasto, którego pozostałości kryje Tali Brak, odgrywało w Mitanni istotną rolę. Przypomnijmy, że odkrywcy pałacu utożsamiają Tali Brak z Tai-de, jedną ze stolic imperium. Komentarz do tej hipotezy stanowią znaleziska z Aszur, stolicy Asyrii w czasach upadku Mitanni. Są wśród nich naczynia alabastrowe, opatrzone adnotacją w piśmie klinowym, iż pochodzą one z łupów, które król Adadnirari I zagarnął w Taide.
W sali na północ od dziedzińca znaleziono wypalone elementy z brązu i kości słoniowej, które niegdyś stanowiły części luksusowych mebli. Zachowało się również podłużne pudełeczko z kości

Wątki

Powered by wordpress | Theme: simpletex | © Jak cię złapią, to znaczy, że oszukiwałeś. Jak nie, to znaczy, że posłużyłeś się odpowiednią taktyką.