Jak cię złapią, to znaczy, że oszukiwałeś. Jak nie, to znaczy, że posłużyłeś się odpowiednią taktyką.
Jeśli przyjdzie im żyć w „upo-
śledzającym otoczeniu", charakteryzującym się wy- sokim poziomem stresu i niskim poziomem wspar- cia, zaczynają ujawniać oznaki zaburzenia border- line. Teoria Linehan znajduje potwierdzenie w wy- nikach badań. Niektórzy autorzy zauważyli, że osoby poddają- ce się terapii pod kątem zaburzenia osobowości bor- derline często ujawniają pewne pozytywne cechy charakteru, takie jak niezwykły zmysł postrzegania i wglądu w uczucia innych osób (Park, Imboden, Park, Hulse, Unger, 1992). Po części obserwacje te mogą odzwierciedlać fakt, że ci cierpiący na to za- burzenie, którzy decydują się na terapię, reprezen- tują zwykle wyższy od przeciętnego poziom eduka- cyjny i pochodzą z wyższych klas społecznych (Taub, 1996). LECZENIE Chociaż wielu klinicystów uważa, że zaburzenie borderline trudno jest leczyć, ostatnie badania po- twierdzają, że możliwa jest skuteczna walka z nim za pomocą terapii zwanej „dialektyczną terapią be- hawioralną", którą opracowała Marsha Linehan (Dimeff, McDavid, Linehan, 1999). Jest to bardzo systematyczna terapia obejmująca cotygodniowe sesje psychoterapeutyczne i grupowe treningi umiejętności. Opiera się ona na modelu deficytu zdolności motywacyjnych, który zakłada, że cier- piący na zaburzenie borderline nie mają istotnych umiejętności interpersonalnych, samoregulacyj- nych (m.in. regulacji emocji) oraz tolerancji niepo- koju. Celem dialektycznej terapii behawioralnej jest ograniczenie zachowań samobójczych, jak również zachowań zakłócających leczenie i obni- żających jakość życia. Cotygodniowa terapia indy- widualna skupia się przede wszystkim na proble- mach motywacyjnych i treningu umiejętności. Techniki behawioralne mające powodować zmiany pozostają w równowadze ze strategiami oferujący- mi wsparcie w celu osiągnięcia akceptacji. Cotygo- dniowe sesje grupowe również skupiają się zazwy- czaj na nabywaniu umiejętności behawioralnych i są prowadzone w formacie psychoedukacyjnym, w którym terapeuta systematycznie udziela infor- macji na temat strategii osiągnięcia większego pa- nowania nad własnymi zachowaniami. Recenzja ostatnio opublikowanych badań nad dialektyczną terapią behawioralną zawiera wniosek, że na krót- ką metę pomaga ona cierpiącym na zaburzenie bor- derline, ale trwałość tej poprawy nie jest jeszcze znana (Scheel, 2000). Jest to istotna uwaga, gdyż zaburzenia osobowości są z definicji zaburzeniami chronicznymi. W leczeniu zaburzenia osobowości borderline nadal stosowane jest także podejście psychodyna- miczne (Clarkin, Yeomans, Kernberg, 1999). Nowa technika zwana „terapią opartą na przeniesieniu" skupia się na nieświadomych reakcjach pacjenta, zwłaszcza na jego reakcjach na terapeutę („przenie- sienie"). Głównym celem jest wydobycie nieświa- domych reakcji i konfliktów, by móc je przedysku- tować i przepracować w posiadającym określoną strukturę otoczeniu terapeutycznym. Twórcy tej metody są zdania, że najważniejsze to pomóc jed- nostce z zaburzeniem osobowości borderline zapa- nować nad destrukcyjnymi impulsami, które mogą zakłócać proces terapeutyczny. 436 ROZDZIAŁ 9 R Tabela 9-5. Zaburzenie osobowości borderline Indywidualna terapia Dialektyczna Środek Środek Leki psychodyna- terapia serotonergiczny noradrenergiczny przeciwdepresyjne miczna behawioralna Poprawa U około 30% U około 65% umiar- Spadek impulsywności, U około 40% popra- U około 70 do 75% umiarkowana kowana poprawa agresji i objawów de- wa; poprawa w za- pacjentów z objawami poprawa presji kresie nastroju, lecz psychotycznymi poprą nie w zakresie rozdraż- wa; również redukcja nienia; a w sprawie poziomu gniewu impulsywności może i wrogiego nastąpić pogorszenie nastawienia Niebezpieczeń- Brak jasnych Brak jasnych danych Umiarkowane do Brak jasnych danych Brak jasnych danych stwo nawrotu* danych wysokiego Skutki uboczne Brak jasnych Brak jasnych danych Łagodne do umiarkowa- Umiarkowane Umiarkowane do sil- danych nych nych SCoszty Wysokie Umiarkowanie Niewysokie Niewysokie Umiarkowanie wysokie wysokie*** Czas trwania** Lata Miesiące Tygodnie/miesiące Tygodnie/miesiące Tygodnie/miesiące Ogólna ocena Słaba Użyteczna Użyteczna Słaba Użyteczna**** * Nawrót po przerwaniu leczenia. ** Czas potrzebny do uzyskania minimalnych efektów. *** Nietypowe środki przeciwpsychotyczne są umiarkowanie kosztowne. **** Użyteczna dla tych, u których występują objawy psychotyczne. Źródło: wg Crits-Cristoph, 1998; Woo-Ming, Siever, 1998; skorygowane na podstawie Bendetti, Sforzini, Colombo, Marrei, Smeraldi, 1998; Koerner, Dimeff, 2000, Schultz, Camlin, Berry, Jesberger, 1999; Soloff, 2000; Verhoeven i in., 1999. Poruszano także kwestię tego, czy psychoterapeu- tyczne leczenie zaburzenia borderline jest w ogóle opłacalne, zwłaszcza w obecnych czasach po- wszechnej opieki zdrowotnej. Ostatnio to samo py- tanie postawili Gabbard i Lazar (1999) w badaniach nad „kosztami i korzyściami" terapii, w których okazało się, że korzyści przewyższają koszty, gdyż leczenie redukuje: (1) liczbę wizyt i pobytów w szpitalu związanych z fizycznym stanem zdrowia; (2) hospitalizację psychiatryczną i (3) pośrednie koszty związane z utratą zdolności do pracy. Chociaż w przypadku zaburzenia osobowości borderline terapia farmakologiczna nie jest rutyno- wo stosowana, istnieją dowody na to, że może ona być korzystna dla niektórych cierpiących na nie osób (zob. tabela 9-5). W ciężkich przypadkach do- bry skutek powodują leki przeciwpsychotyczne; wy- niki są pomyślne (Gitlin, 1993). Leki antydepresyj- ne, m.in. inhibitory powtórnego wychwytu serotoni- ny, najlepiej działają u tych pacjentów, którzy pre- zentują najwyższy poziom negatywnych emocji (Hirschfeld, 1997). Zaburzenia obawowo-lękowe Zaburzenia grupy C charakteryzują się wysokim poziomem zamartwiania się i niepokoju, a także ten- dencją do skrywania swych uczuć. Są to zaburzenia obawowo-lękowe. W przeciwieństwie do zabu- rzeń grupy B, cechujących się dramatycznym wyra- żaniem emocji, cierpiący na zaburzenia grupy C częściej sprawiają wrażenie przygaszonych. Zabu- rzenia grupy B i zaburzenia grupy C różnią się tak- że sposobem podchodzenia do innych osób. Grupa B obejmuje zachowania charakteryzujące się bra- ZABURZENIA OSOBOWOŚCI 437 KRYTERIA DSM-' OSOBOWOŚĆ UNIKOWA Utrzymujący się wzorzec zahamowania społecznego, nłe- adekwatności odczuć i nadwrażliwości na negatywną oce- nę, pojawiający się po raz pierwszy we wczesnym okre- sie dorosłości i obecny w różnych sytuacjach, spełniający przynajmniej cztery z poniższych kryteriów: (1) unikanie
|
WÄ…tki
|