Jak cię złapią, to znaczy, że oszukiwałeś. Jak nie, to znaczy, że posłużyłeś się odpowiednią taktyką.
Pełne plastyki i walorów emocjonalnych opowiadanie wypełnia wspomnianą przed chwilą homilię drugą, powodując, że uwaga odbiorcy skupia się przede wszystkim na historii narodzenia (nota bene: powtórzonej za Peregrynem, który korzystał nie tylko z materii ewangelicznej, ale też z dzieł średniowiecznych, jak Historia scholastica Piotra Comestora, kazania Jakuba da Voragine czy papieża Leona Wielkiego). Autor Kazań gnieźnieńskich dokonał nadto charakterystycznych amplifikacji przekładanego tekstu, wprowadzając samodzielnie apokryficzne sceny hołdu, złożonego małemu Jezuskowi przez towarzyszące mu 621
Cz. III. Piśmiennictwo późnego średniowiecza. Twórczość w języku narodowym. Proza zwierzęta, oraz udziału w połogu babek: Salome i Gebal, z których pierwsza poniosła karę za podanie w wątpliwość dziewictwa Marii. Z kazania trzeciego wyłania się opowieść o cudownym poczęciu, a następnie porodzeniu św. Jana Chrzciciela przez Elżbietę, żonę Zachariasza; z homilii czwartej - historia wybaczenia grzechów Marii Magdalenie itd. Nauki moralne, wypełniające kazanie dziesiąte, zostały zilustrowane i poszerzone (za Peregrynem) kaznodziejskimi przykładami, posiadającymi formę miniaturowych, samodzielnych opowiadań. Najobszerniejszy przykład traktuje o dwóch braciach, którzy wszystkie swe dobra rozdali kościołom i ubogim, ale wkrótce zaczęli żałować swego czynu. Zrozumiawszy to św. Jan Ewangelista pomógł im w cudowny sposób odzyskać majątek, ostrzegając jednocześnie, że w ten sposób tracą prawo wstępu do Królestwa Niebieskiego. Wkrótce do świętego Jana przyniesiono zmarłego młodzieńca, którego, na prośbę jego matki i przyjaciół, przywrócił do życia. Młodzieniec ów opowiedział braciom, iż przebywając w zaświatach widział, jak ich aniołowie-stróże płaczą nad ich losem, podczas gdy szatani cieszą się, że zdobyli ich dusze na wieczne potępienie. Przerażeni bracia zaczęli błagać św. Jana, aby ich uratował; ten obrócił wniwecz odzyskany przez nich majątek i wyznaczył im stosowną pokutę. Inny, daleko krótszy przykład opowiada o wskrzeszeniu przez św. Jana pewnej dobrej i nabożnej niewiasty imieniem Druzyjana. Leżącej na marach kobiecie rzekł Jan: „Jąć tobie, Druzyjana, każę Bożą mocą, aby ty natychmiast wstała i do swego domu szła, aby mi ty tamo śniadanie nagotowała". A tako więc ona umarta jest ci ona natychmiast zmartwy była wstała i do swego domu jest ona była szła, i jest ci mu ona śniadanie była nagotowała. Szczególnie frapującą warstwę treściową Kazań gnieźnieńskich stanowią obrazy nawiązujące do, znamiennej dla wyobraźni i mentalności średniowiecznej, symboliki zwierzęcej, interpretowanej w duchu chrześcijańskim. Symbolika chrześcijańska formowała się na podłożu biblijnym. Bogactwo jej w Starym Testamencie, a w pewnym zakresie również w Ewangeliach, daje się wyjaśnić znamienną dla ludów semickich obrazowością ujmowania i przekazywania treści pojęciowych; językom tego kręgu kulturowego abstrakcja była niemal całkowicie obca. Wczesne chrześcijaństwo w niewielkim jeszcze stopniu posługiwało 622 się symbolami religijnymi, te zaś, które zdołały się przyjąć i upowszechnić (np. chleb, Kazanie, fragment Tablicy Dziesięciorga Przykazań IV. Kaznodziejstwo Pies, fragment Ołtarza Mariackiego Wita Stosza Jaszczur, fragment Ołtarza Mariackiego Wita Stosza
|
WÄ…tki
|